επόμενο
προηγούμενο
στοιχεία
European Union flag
Home
Topics
Analysis and data
Countries
Newsroom
About us

Γεωργία – εισαγωγή

Αλλαγή γλώσσας
Σελίδα Τελευταία τροποποίηση : 23/11/2023
1 min read
Ο γεωργικός τομέας είναι ένας από τους κύριους χρήστες γης στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα να διαμορφώνει τα τοπία στις αγροτικές περιοχές. Έχει διάφορες άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στο περιβάλλον, ενώ και ο ίδιος εξαρτάται από τους φυσικούς πόρους.

_DGP5161_2.jpg

More photos

Οι γεωργικές εκτάσεις διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στα πρότυπα χρήσης της γης σε ολόκληρη την ΕΕ. Οι λειμώνες και οι καλλιεργήσιμες εκτάσεις καλύπτουν συνολικά το 39 % της γης στην Ευρώπη (ΕΟΠ, 2017α). Ο γεωργικός τομέας χρησιμοποιεί μεγάλο μέρος των φυσικών πόρων και έχει πολύπλοκη σχέση με το περιβάλλον (ΟΟΣΑ, 2017). Τα ακόλουθα δεδομένα αποτυπώνουν τις επιδόσεις και τον αντίκτυπο του γεωργικού τομέα στην ΕΕ:

  • Το 2015, περίπου το 94 % των εκπομπών αμμωνίας στην Ευρώπη προήλθε από τη γεωργία, κυρίως από δραστηριότητες όπως αποθήκευση κοπριάς, διασπορά υγρής κοπριάς και χρήση ανόργανων αζωτούχων λιπασμάτων.
  • Οι εκπομπές CO2 από τυρφώδες έδαφος που αποστραγγίζεται για γεωργικούς σκοπούς ανέρχονται σε 100,5 Mt CO2 ετησίως, ενώ οι αντίστοιχες εκπομπές από τη δασοκομία ανέρχονται σε 67,6 Mt CO2. Με συνολικές εκπομπές από αποστραγγισμένα εδάφη οι οποίες ανέρχονται σε 173 Mt CO2, η ΕΕ είναι το δεύτερο μεγαλύτερο σημείο συγκέντρωσης εκπομπών CO2 από τυρφώνες (μετά την Ινδονησία) (Berge et al., 2017).
  • Μέσω της άρδευσης, η γεωργία ασκεί σημαντική πίεση στους ανανεώσιμους υδάτινους πόρους. Σε εποχική βάση, ο τομέας καταναλώνει πάνω από το 50 % του νερού που χρησιμοποιείται στην Ευρώπη.
  • Η γεωργία είναι μία από τις βασικές πηγές νιτρικών ιόντων στα επιφανειακά και υπόγεια ύδατα. Σε αρκετές περιοχές της Ευρώπης και συχνά σε περιοχές με εντατική γεωργία, οι συγκεντρώσεις νιτρικών εξακολουθούν να είναι ιδιαίτερα υψηλές.
  • Περίπου το 9 % των γεωργικών εκτάσεων βρίσκεται σε τόπους Natura 2000 – ένα πανευρωπαϊκό δίκτυο περιοχών προστασίας της φύσης.
  • Η γεωργία συνεισφέρει 25 εκατομμύρια τόνους ισοδύναμου πετρελαίου (12,3 %) στην παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές (2015), σημειώνοντας αύξηση 15 % από το 2013 έως το 2015 (ΓΔ AGRI, 2017).
  • Η γεωργία αποτελεί αναπόσπαστο μέρος των συστημάτων τροφίμων και το εύρος των τροφίμων που παράγονται στην Ευρώπη είναι ποικίλο.
  • Η ΕΕ είναι γενικά αυτάρκης όσον αφορά τα περισσότερα πρωτογενή γεωργικά προϊόντα. Είναι επίσης ο μεγαλύτερος εξαγωγέας γεωργικών προϊόντων διατροφής, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται μεταποιημένα τρόφιμα (EC, 2016α).

 

Δύο από τις κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η γεωργία στην Ευρώπη είναι η κλιματική αλλαγή (ΕΟΠ, 2017γ) και η δέσμευση γης, δηλαδή η μετατροπή εκτάσεων, για παράδειγμα, σε οικισμούς και υποδομές (ΕΟΠ, 2017α). Η κλιματική αλλαγή απαιτεί την προσαρμογή των καλλιεργούμενων ποικιλιών και προκαλεί ακραία καιρικά φαινόμενα (για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, βλ. τις εργασίες του ΕΟΠ σε αυτόν τον τομέα ή την πλατφόρμα Climate-ADAPT) και, ως εκ τούτου, απαιτεί ουσιαστική διαχείριση κινδύνου. Η δέσμευση γης οδηγεί στη μείωση των γεωργικών εκτάσεων σε πολλές περιοχές.

Βασικές τάσεις

Παρότι η ανάπτυξη του γεωργικού τομέα εξαρτάται από πολλούς παράγοντες και παρά τις περιφερειακές αποκλίσεις στον συγκεκριμένο τομέα, μπορούν να παρατηρηθούν ορισμένες βασικές τάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το ποσοστό των συνολικών εκτάσεων που καταλαμβάνονται από τη γεωργία συρρικνώνεται, ενώ ο τομέας πλήττεται και από τη δέσμευση γης, δηλαδή τη μετατροπή της σε τεχνητή γη. Ανεξάρτητα από αυτό, ο αριθμός των γεωργικών εκμεταλλεύσεων μειώνεται, ενώ το μέσο μέγεθός τους αυξάνεται.

Και οι τρεις αυτοί παράγοντες – η δέσμευση γης, η εντατικοποίηση και η εκτατικοποίηση – οδηγούν σε απώλεια γεωργικών εκτάσεων υψηλής φυσικής αξίας και σε μείωση του πληθυσμού των πτηνών που ζουν σε γεωργικές εκτάσεις.

Τα τελευταία χρόνια, ο γεωργικός τομέας πλήττεται ολοένα και περισσότερο από τα ακραία καιρικά φαινόμενα. Το χαλάζι, οι έντονες βροχοπτώσεις, οι πλημμύρες και οι ξηρασίες που προκαλούνται από την κλιματική αλλαγή έχουν οδηγήσει στη μείωση της σοδειάς (ΕΟΠ, 2017γ).

Πλαίσιο πολιτικής

Η ανάπτυξη του γεωργικού τομέα επηρεάζεται σε μεγάλο βαθμό από την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) της ΕΕ (βλ. Köster, 2010). Από τότε που δημιουργήθηκε, στα μέσα του 20ού αιώνα, η γεωργική πολιτική της ΕΕ έχει αποκτήσει ισχυρή οικονομική διάσταση. Ωστόσο, κατά τη διάρκεια των τελευταίων 50 ετών σημειώθηκε αλλαγή στο είδος των παρεχόμενων επιδοτήσεων και μετάβαση από μια πολιτική πρωτίστως τομεακού προσανατολισμού σε μια πιο ολοκληρωμένη πολιτική αγροτικής ανάπτυξης με διαρθρωτικά και γεωργοπεριβαλλοντικά μέτρα. Σήμερα η ΚΓΠ περιλαμβάνει δύο βασικούς πυλώνες: τον πυλώνα 1, ο οποίος καλύπτει τις άμεσες ενισχύσεις προς τους γεωργούς και τα μέτρα αγοράς, και τον πυλώνα 2, στο πλαίσιο του οποίου παρέχεται στήριξη στα προγράμματα αγροτικής ανάπτυξης.

Για την περίοδο 2010-2014, το μέσο μερίδιο των επιδοτήσεων της ΕΕ στο γεωργικό εισόδημα συντελεστών παραγωγής[1] υπερέβη το 35 %, ενώ το μερίδιο των άμεσων ενισχύσεων στους γεωργούς ανήλθε στο 28 %. Τα στοιχεία αυτά κυμαίνονταν από άνω του 90 % (συνολικές επιδοτήσεις) και περίπου 45 % (άμεσες ενισχύσεις) στη Σλοβακία έως περίπου 15 % και 12 % αντίστοιχα στις Κάτω Χώρες (EPRS, 2017). Η νομοθετική πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ΚΓΠ μετά το 2020 δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2018. Δίνει έμφαση στην ενίσχυση των επιδόσεων όσον αφορά τη συμβολή στους στόχους και τις φιλοδοξίες για το περιβάλλον και το κλίμα.

Η γεωργική παραγωγή πλαισιώνεται επίσης και από άλλες ενωσιακές και διεθνείς πολιτικές, ορισμένες εκ των οποίων, όπως η οδηγία για τη νιτρορύπανση και η οδηγία-πλαίσιο για τα ύδατα, αποτυπώνονται ήδη στην δομή της ΚΓΠ. Επιπλέον, οι πολιτικές για την ενέργεια και το κλίμα, για παράδειγμα, έχουν επίσης οδηγήσει σε αύξηση της παραγωγής ενεργειακών καλλιεργειών την τελευταία δεκαετία (ΟΟΣΑ/FAO, 2017).

Επίσης, ο τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην επίτευξη των στόχων της στρατηγικής της ΕΕ για τη βιοποικιλότητα και των στόχων βιώσιμης ανάπτυξης (ΣΒΑ) του ΟΗΕ.

Δραστηριότητες του ΕΟΠ

Ο ΕΟΠ συνεργάζεται με άλλους οργανισμούς της ΕΕ, για παράδειγμα για την κατάρτιση του κοινού συνόλου γεωργοπεριβαλλοντικών δεικτών. Τα δεδομένα του ΕΟΠ χρησιμοποιούνται στο πλαίσιο της παρακολούθησης και της αξιολόγησης της ΚΓΠ, π.χ. ως στοιχεία για την κατάρτιση ορισμένων λεγόμενων δεικτών πλαισίου. Με τη συμμετοχή του στην υπηρεσία παρακολούθησης ξηράς του Copernicus, ο ΕΟΠ διερευνά ευκαιρίες για αυξανόμενη χρήση των δεδομένων από το πρόγραμμα Copernicus για γεωργοπεριβαλλοντικές αξιολογήσεις. Προσπαθεί επίσης να καλύψει τις ανάγκες του γεωργικού τομέα για δεδομένα και προϊόντα γεωσκόπησης, π.χ. για την εφαρμογή τεχνολογιών γεωργίας ακριβείας.

Πέραν της στενής συνεργασίας του με άλλους οργανισμούς της ΕΕ, ο ΕΟΠ συνεργάζεται και με τα εθνικά κέντρα αναφοράς στον τομέα του περιβάλλοντος και της γεωργίας. Αυτά τα κέντρα αποτελούν αναπόσπαστο μέρος του ευρωπαϊκού δικτύου πληροφοριών και παρατηρήσεων σχετικά με το περιβάλλον (Eionet) του ΕΟΠ, στο οποίο εκπροσωπούνται οι 39 χώρες του ΕΟΠ. Επιτυγχάνονται επίσης συνέργειες με τις δραστηριότητες άλλων διεθνών οργανισμών, όπως ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών (FAO). Ο ΕΟΠ συνεργάζεται επίσης με την ερευνητική κοινότητα και με ομάδες εμπειρογνωμόνων, π.χ. ομάδες έργων που λαμβάνουν στήριξη στο πλαίσιο του προγράμματος «Ορίζων 2020».

 

Πρόσφατες δημοσιεύσεις

Η πρόσφατη έκθεση του ΕΟΠ με τίτλο «Food in a green light» εξετάζει την παραγωγή και την κατανάλωση τροφίμων, από την πλευρά του συστήματος τροφίμων.

 


[1] Το γεωργικό εισόδημα συντελεστών παραγωγής υπολογίζει την αμοιβή για όλους τους συντελεστές παραγωγής (γη, κεφάλαιο, εργασία), ανεξάρτητα από το αν ανήκουν ή όχι στη γεωργική εκμετάλλευση. Αντιπροσωπεύει τη συνολική αξία που παράγεται από μια γεωργική εκμετάλλευση η οποία ασκεί δραστηριότητα παραγωγής και ορίζεται ως η αξία της παραγωγής μείον το μεταβλητό κόστος, την απόσβεση και τους φόρους παραγωγής, συν τις επιδοτήσεις για την παραγωγή. (Με στοιχεία από τη Γενική Διεύθυνση Γεωργίας και Αγροτικής Ανάπτυξης, 2017)

Συναφές περιεχόμενο

Interactive charts

Νέα και άρθρα

Συναφή δεδομένα

Συναφείς δείκτες

Indicator Assessment
Archived
Use of freshwater resources Despite an estimated decrease of total water abstraction by 19 % since 1990 in Europe, the milestone set in the EU resource efficiency roadmap — i.e. a water abstraction should stay below 20 % of available renewable water resources in Europe — has not been achieved in 36 river basins corresponding to 19 % of Europe’s territory in summer 2015. Around 30 % of the total European population was exposed to water scarcity conditions in summer 2015 compared to 20% in 2014, mainly living in densely populated European cities, agriculture-dominated areas of southern Europe and small Mediterranean islands.  From 2000 to 2015, in the EU-28, there was an absolute decoupling of water abstraction (-9 %) and the gross value added generated from all economic sectors (+53 %). A rapid increase (+11%) has been observed in bottled water consumption from 2010, particularly in southern and western Europe.
Indicator Assessment
Archived
Abundance and distribution of selected species Between 1990 and 2015, the common bird index decreased by 8 % in the 26 EU Member States that have bird population monitoring schemes. This decrease is slightly greater (9 %) if figures for Norway and Switzerland are included. The decline in common farmland bird numbers in the same period was more pronounced, at 32 % (EU) and 30 % (EU plus Norway and Switzerland). The common forest bird index decreased by 3 % (EU) and 6 % (EU plus Norway and Switzerland) over the same period. Although the decline of all common birds has levelled off slightly since 2000, no trend towards recovery has been observed in the last years and the common farmland bird index continued to show a steep decline of 16 % between 2000 and 2015. Grassland butterflies also showed a significant rate of decline in the 19 European countries where butterfly population monitoring schemes exist, at 34 % (EU) and 32 % (all countries). Between 2000 and 2015, the index decreased by 17 % (EU) and 16 % (EU + Norway and Switzerland). 
Indicator Assessment
Archived
Abundance and distribution of selected species Since 1990, populations of common birds have decreased by around 13 % in the 26 EU Member States that have bird population monitoring schemes. The decrease is slightly worse (14 %) if figures for Norway and Switzerland are included. The decline in common farmland bird numbers in the same period was more pronounced, at 31.5 % (EU) and 34 % (EU plus Norway and Switzerland).  Grassland butterflies also showed a significant rate of decline (32 %) between 1990 and 2015 in the 19 European countries where butterfly population monitoring schemes exist. The rate of loss has slowed down in the last 10 years, but the population abundance trend remains negative.
Indicator Assessment
Archived
Use of freshwater resources Despite renewable water is abundant in Europe, signals from long-term climate and hydrological assessments, including on population dynamics, indicate that there was 24% decrease in renewable water resources per capita across Europe between 1960 and 2010, particularly in southern Europe. The densely populated river basinsin different parts of Europe, which correspond to 11 % of the total area of Europe, continue to be hotspots for water stress conditions, and, in the summer of 2014, there were 86 million inhabitants in these areas. Around 40 % of the inhabitants in the Mediterranean region lived under water stress conditions in the summer of 2014. Groundwater resources and rivers continue to be affected by overexploitation in many parts of Europe, especially in the western and eastern European basins. A positive development is that water abstraction decreased by around 7 % between 2002 and 2014. Agriculture is still the main pressure on renewable water resources. In the spring of 2014, this sector used 66 % of the total water used in Europe. Around 80 % of total water abstraction for agriculture occurred in the Mediterranean region.  The total irrigated area in southern Europe increased by 12 % between 2002 and 2014, but the total harvested agricultural production decreased by 36 % in the same period in this region. On average, water supply for households per capita is around 102 L/person per day in Europe, which means that there is 'no water stress'. However, water scarcity conditions created by population growth and urbanisation, including tourism, have particularly affected small Mediterranean islands and highly populated areas in recent years. Because of the huge volumes of water abstracted for hydropower and cooling, the hydromorphology and natural hydrological regimes of rivers and lakes continue to be altered. The targets set in the water scarcity roadmap, as well as the key objectives of the Seventh Environment Action Programme in the context of water quantity, were not achieved in Europe for the years 2002–2014.

Σχετικές δημοσιεύσεις

Έκδοση/ Δημοσίευση Food in a green light - A systems approach to sustainable food This report takes a food system approach to analyse European production, consumption and trade of food, and associated environmental and human health aspects. Understanding the patterns, processes and actors involved allows for more coherent and effective policy interventions to reduce environmental pressures along the value chain, with potential co-benefits to human health and well-being. The report addresses both terrestrial and aquatic food production and goes beyond the environmental impact and economic performance of agriculture and fisheries. The focus is on long-term sustainability objectives, as laid down in the 2050 vision of the Seventh Environment Action Programme and the 2030 Sustainable Development Goals.
Έκδοση/ Δημοσίευση Landscapes in transition — An account of 25 years of land cover change in Europe Landscape is one of the most precious assets contributing to Europe's cultural identity. As landscape is determined to a large extent by land use, the study of land use changes, especially through changes in the land cover, provides clues to the drivers of the transitions that landscape is currently going through. New data on land cover change in Europe up to 2012 show that total land cover change increased from the 2000‑2006 period to the 2006‑2012 period.
Έκδοση/ Δημοσίευση Climate change, impacts and vulnerability in Europe 2016 This report is an indicator-based assessment of past and projected climate change and its impacts on ecosystems and society. It also looks at society’s vulnerability to these impacts and at the development of adaptation policies and the underlying knowledge base. This is the fourth ‘Climate change, impacts and vulnerability in Europe’ report, which is published every four years. This edition aims to support the implementation and review process of the 2013 EU Adaptation Strategy, which is foreseen for 2018, and the development of national and transnational adaptation strategies and plans.

Βλ. επίσης

Φάκελος
Archived
Agriculture photos
Φάκελος
Archived
Σχετικά με το Eionet
Φάκελος Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή Η κλιματική αλλαγή συντελείται ήδη και αναμένεται να συνεχιστεί: οι θερμοκρασίες αυξάνονται, τα χαρακτηριστικά των βροχοπτώσεων αλλάζουν, οι παγετώνες και το χιόνι λιώνουν και η παγκόσμια μέση στάθμη της θάλασσας ανεβαίνει. Τα ακραία καιρικά φαινόμενα και οι κλιματικές εκδηλώσεις που συνεπάγονται κινδύνους όπως πλημμύρες και ξηρασίες αναμένεται να αυξηθούν και να ενταθούν σε πολλές περιοχές. Οι συνέπειες και τα τρωτά σημεία όσον αφορά τα οικοσυστήματα, τους οικονομικούς τομείς και την ανθρώπινη υγεία και καλή διαβίωση διαφέρουν ανά την Ευρώπη. Ακόμη και αν οι παγκόσμιες προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αποδειχθούν αποτελεσματικές, η κλιματική αλλαγή είναι αναπόφευκτη και απαιτούνται συμπληρωτικές δράσεις προκειμένου να προσαρμοστούμε στις συνέπειές της.

Permalinks

Geographic coverage

For references, please go to https://www.eea.europa.eu/el/themes/agriculture/intro or scan the QR code.

PDF generated on 18/04/2024 23:42

EEA Page URL QR
Ενέργειες Εγγράφων
The EEA is an agency of the European Union

Engineered by: Η Ομάδα διαδικτύου του ΕΟΠ

Software updated on 26 September 2023 08:13 from version 23.8.18

Software version: EEA Plone KGS 23.9.14

Κωδικός για προγραμματιστές

Systems Status

Ανακοίνωση νομικού περιεχομένου

Creative commons license

CMS login