następne
poprzednie
pozycje
European Union flag
Home
Topics
Analysis and data
Countries
Newsroom
About us

Rolnictwo – informacje wstępne

Zmień język:
Strona Ostatnio modyfikowane 2023-11-23
5 min read
Duża część gruntów w Europie jest użytkowana przez sektor rolny, który ma w ten sposób duży wpływ na krajobraz na obszarach wiejskich. Bezpośrednio i pośrednio sektor ten oddziałuje na środowisko naturalne, a sam jest równiż zależny od zasobów naturalnych.

_DGP5161_2.jpg

More photos

Grunty rolne odgrywają ważną rolę w sposobie użytkowania gruntów w całej UE. Użytki zielone i grunty uprawne łącznie stanowią 39% powierzchni Europy (EEA, 2017a). Zasoby naturalne używane są w dużej części przez sektor rolny, który tworzy złożone relacje ze środowiskiem naturalnym (OECD, 2017). Poniższe dane odzwierciedlają wyniki i wpływ sektora rolnego w UE:

  • W 2015 roku około 94% emisji amoniaku w Europie pochodziło z rolnictwa, głównie z takich działań jak magazynowanie nawozu, rozprowadzanie gnojowicy i stosowanie nieorganicznych nawozów azotowych.
  • Emisje CO2 z gleb torfowych osuszanych dla rolnictwa, wynoszą 100,5 Mt CO2 rocznie, natomiast w przypadku leśnictwa – 67,6 Mt CO2. Przy łącznej emisji 173 Mt CO2 z osuszonych gleb, UE jest drugim co do wielkości obszarem o kluczowym oddziaływaniu pod względem emisji CO2 z gleb torfowych (po Indonezji) (Berge et al., 2017).
  • Poprzez nawadnianie rolnictwo wywiera znaczną presję na odnawialne zasoby wodne. Sezonowo sektor zużywa ponad 50% wody wykorzystywanej w Europie.
  • Rolnictwo to jedno z głównych źródeł azotanów w wodach powierzchniowych i gruntowych. W kilku regionach Europy, zwłaszcza w tych o intensywnym rolnictwie, stężenia azotanów są nadal zbyt wysokie.
  • Około 9% gruntów rolnych stanowi część obszarów Natura 2000 – europejskiej sieci obszarów ochrony przyrody.
  • Rolnictwo zapewnia 25 milionów ton ekwiwalentu ropy naftowej (12,3%) do produkcji energii odnawialnej (2015), co stanowi wzrost o 15% na przestrzeni lat 2013–2015 (DG AGRI, 2017).
  • Rolnictwo jest nieodłączną częścią systemów żywnościowych, a zakres żywności produkowanej w UE jest zróżnicowany.
  • UE jest generalnie samowystarczalna w zakresie większości podstawowych towarów rolnych. Unia jest również największym eksporterem produktów rolno-spożywczych, w tym żywności przetworzonej (EC, 2016a).
  •  

Dwa główne wyzwania stojące przed rolnictwem w Europie to zmiana klimatu (EEA, 2017c) i zajmowanie gleb na cele gospodarcze, tj. zamiana gruntów na przykład na osiedla i infrastrukturę (EEA, 2017a). Zmiany klimatyczne wymagają dostosowania odmian upraw i wywołują skrajne zjawiska pogodowe (dla uzyskania dalszych informacji na temat dostosowania do zmian klimatycznych, zapoznaj się z działaniami EEA w tej dziedzinie lub odwiedź platformę Climate-ADAPT), dlatego też wymagają wnikliwego zarządzania ryzykiem. Zajmowanie gleb na cele gospodarcze prowadzi do zmniejszenia powierzchni gruntów rolnych w wielu regionach.

Kluczowe tendencje

Pomimo tego, że na rozwój sektora rolnego wpływa wiele czynników i regionalnych różnic, na poziomie europejskim można zaobserwować pewne kluczowe tendencje. Udział całkowitej powierzchni gruntów rolnych jest coraz mniejszy, a zajmowanie ziem na cele gospodarcze, czyli przekształcenie w sztuczny grunt, ma wpływ na cały sektor. Niezależnie od tego maleje liczba gospodarstw rolnych, a średnia wielkość gospodarstwa rolnego wzrasta.

Wszystkie trzy czynniki – zajmowanie gleb na cele gospodarcze, oraz intensyfikacja i ekstensyfikacja rolnictwa – prowadzą do utraty gruntów rolnych o wysokiej wartości przyrodniczej i spadku populacji ptaków krajobrazu rolniczego.

W ostatnich latach ekstremalne zjawiska pogodowe w coraz większym stopniu wpływały na sektor rolny. Grad, intensywne opady, powodzie i susze spowodowane zmianami klimatu, doprowadziły do zmniejszenia plonów (EEA, 2017c).

Kontekst polityczny

Wspólna polityka rolna UE (WPR) ma znaczny wpływ na rozwój sektora rolnego (zob. Köster, 2010). Od chwili jej opracowania w połowie XX wieku, polityka rolna UE ma silny wymiar gospodarczy. Jednak w ciągu ostatnich 50 lat nastąpiła zmiana w rodzaju przyznawanych dotacji, a polityka zorientowana przede wszystkim na sektor zmieniła się na bardziej zintegrowaną politykę rozwoju obszarów wiejskich przy udziale środków strukturalnych i rolno-środowiskowych. Obecnie WPR to dwa główne filary: filar 1, obejmujący bezpośrednie płatności dla rolników i interwencje rynkowe, oraz filar 2, wspierający programy rozwoju obszarów wiejskich.

Na przestrzeni lat 2010–2014 średni udział unijnych dotacji w dochodzie czynników produkcji rolniczej[1] wyniósł ponad 35%, a płatności bezpośrednie dla rolników – 28%. Liczby te wahały się od ponad 90% (całkowite dotacje) i około 45% (płatności bezpośrednie) na Słowacji do około 15% i 12% w Holandii (EPRS, 2017). W czerwcu 2018 roku opublikowana została propozycja prawna Komisji Europejskiej w zakresie WPR po 2020 roku. Dąży ona do zwiększenia skuteczności, rozważając wkład w cele i założenia dotyczące środowiska i klimatu.

Produkcja rolna opiera się również na innych politykach unijnych i międzynarodowych, z których niektóre, np. dyrektywa azotanowa i ramowa dyrektywa wodna, znalazły już odzwierciedlenie w strukturze WPR. Ponadto na przykład polityka klimatyczno-energetyczna spowodowała wzrost produkcji roślin energetycznych na przestrzeni ostatniej dekady (OECD/FAO, 2017).

Co więcej, sektor odgrywa ważną rolę w osiąganiu celów unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej i celów zrównoważonego rozwoju ONZ (SDG).

Działalność Europejskiej Agencji Środowiska

EEA współpracuje z innymi organizacjami UE, na przykład przy opracowywaniu wspólnego  zestawu wskaźników rolnośrodowiskowych (AEI). Dane EEA są wykorzystywane do monitorowania i oceny WPR, np. jako dane wejściowe do opracowania niektórych tak zwanych wskaźników kontekstu. Dzięki swojemu udziałowi w usłudze programu Copernicus w zakresie monitorowania obszarów lądowych EEA bada możliwości coraz szerszego wykorzystywania danych z programu Copernicus do oceny rolno-środowiskowej. Stara się również zaspokajać potrzeby sektora rolnego w zakresie danych i produktów z obserwacji Ziemi, np. w celu zastosowania technologii rolnictwa precyzyjnego.

EEA współpracuje nie tylko z innymi organizacjami UE, lecz także z krajowymi ośrodkami referencyjnymi w zakresie środowiska i rolnictwa. Ośrodki takie stanowią nieodłączną część Europejskiej Sieci Informacji i Obserwacji Środowiska EEA (Eionet), w której 39 krajów EOG ma swoją reprezentację. Buduje się synegrie z działalnością innych organizacji międzynarodowych, takich jak Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) czy Organizacja Narodów Zjednoczonych do spraw Wyżywienia i Rolnictwa (FAO). EEA współpracuje również ze środowiskiem naukowym i zespołami specjalistów, np. z zespołami projektowymi wspieranymi w ramach programu „Horyzont 2020”.

 

Najnowsze publikacje

Niedawny raport EEA – „Żywność w zielonym świetle” (ang.Food in a green light) – opisuje produkcję i konsumpcję żywności z perspektywy systemu żywnościowego.

 


[1]Dochód czynników produkcji rolniczej mierzy wynagrodzenie wszystkich czynników produkcji (ziemi, kapitału, pracy), niezależnie od tego, czy są one własnością gospodarstwa. Reprezentuje on całkowitą wartość wytworzoną przez gospodarstwo rolne prowadzące działalność produkcyjną i jest definiowany jako wartość produkcji pomniejszonej o koszty zmienne, amortyzację i podatki od produkcji, powiększonej o dotacje na produkcję. (Na podstawie DG AGRI, 2017)

Powiązane treści

Interactive charts

Wiadomości i artykuły

Powiązane dane

Powiązane wskaźniki

Indicator Assessment
Archived
Use of freshwater resources Despite an estimated decrease of total water abstraction by 19 % since 1990 in Europe, the milestone set in the EU resource efficiency roadmap — i.e. a water abstraction should stay below 20 % of available renewable water resources in Europe — has not been achieved in 36 river basins corresponding to 19 % of Europe’s territory in summer 2015. Around 30 % of the total European population was exposed to water scarcity conditions in summer 2015 compared to 20% in 2014, mainly living in densely populated European cities, agriculture-dominated areas of southern Europe and small Mediterranean islands.  From 2000 to 2015, in the EU-28, there was an absolute decoupling of water abstraction (-9 %) and the gross value added generated from all economic sectors (+53 %). A rapid increase (+11%) has been observed in bottled water consumption from 2010, particularly in southern and western Europe.
Indicator Assessment
Archived
Abundance and distribution of selected species Between 1990 and 2015, the common bird index decreased by 8 % in the 26 EU Member States that have bird population monitoring schemes. This decrease is slightly greater (9 %) if figures for Norway and Switzerland are included. The decline in common farmland bird numbers in the same period was more pronounced, at 32 % (EU) and 30 % (EU plus Norway and Switzerland). The common forest bird index decreased by 3 % (EU) and 6 % (EU plus Norway and Switzerland) over the same period. Although the decline of all common birds has levelled off slightly since 2000, no trend towards recovery has been observed in the last years and the common farmland bird index continued to show a steep decline of 16 % between 2000 and 2015. Grassland butterflies also showed a significant rate of decline in the 19 European countries where butterfly population monitoring schemes exist, at 34 % (EU) and 32 % (all countries). Between 2000 and 2015, the index decreased by 17 % (EU) and 16 % (EU + Norway and Switzerland). 
Indicator Assessment
Archived
Abundance and distribution of selected species Since 1990, populations of common birds have decreased by around 13 % in the 26 EU Member States that have bird population monitoring schemes. The decrease is slightly worse (14 %) if figures for Norway and Switzerland are included. The decline in common farmland bird numbers in the same period was more pronounced, at 31.5 % (EU) and 34 % (EU plus Norway and Switzerland).  Grassland butterflies also showed a significant rate of decline (32 %) between 1990 and 2015 in the 19 European countries where butterfly population monitoring schemes exist. The rate of loss has slowed down in the last 10 years, but the population abundance trend remains negative.
Indicator Assessment
Archived
Use of freshwater resources Despite renewable water is abundant in Europe, signals from long-term climate and hydrological assessments, including on population dynamics, indicate that there was 24% decrease in renewable water resources per capita across Europe between 1960 and 2010, particularly in southern Europe. The densely populated river basinsin different parts of Europe, which correspond to 11 % of the total area of Europe, continue to be hotspots for water stress conditions, and, in the summer of 2014, there were 86 million inhabitants in these areas. Around 40 % of the inhabitants in the Mediterranean region lived under water stress conditions in the summer of 2014. Groundwater resources and rivers continue to be affected by overexploitation in many parts of Europe, especially in the western and eastern European basins. A positive development is that water abstraction decreased by around 7 % between 2002 and 2014. Agriculture is still the main pressure on renewable water resources. In the spring of 2014, this sector used 66 % of the total water used in Europe. Around 80 % of total water abstraction for agriculture occurred in the Mediterranean region.  The total irrigated area in southern Europe increased by 12 % between 2002 and 2014, but the total harvested agricultural production decreased by 36 % in the same period in this region. On average, water supply for households per capita is around 102 L/person per day in Europe, which means that there is 'no water stress'. However, water scarcity conditions created by population growth and urbanisation, including tourism, have particularly affected small Mediterranean islands and highly populated areas in recent years. Because of the huge volumes of water abstracted for hydropower and cooling, the hydromorphology and natural hydrological regimes of rivers and lakes continue to be altered. The targets set in the water scarcity roadmap, as well as the key objectives of the Seventh Environment Action Programme in the context of water quantity, were not achieved in Europe for the years 2002–2014.

Podobne publikacje

Publikacja Food in a green light - A systems approach to sustainable food This report takes a food system approach to analyse European production, consumption and trade of food, and associated environmental and human health aspects. Understanding the patterns, processes and actors involved allows for more coherent and effective policy interventions to reduce environmental pressures along the value chain, with potential co-benefits to human health and well-being. The report addresses both terrestrial and aquatic food production and goes beyond the environmental impact and economic performance of agriculture and fisheries. The focus is on long-term sustainability objectives, as laid down in the 2050 vision of the Seventh Environment Action Programme and the 2030 Sustainable Development Goals.
Publikacja Landscapes in transition — An account of 25 years of land cover change in Europe Landscape is one of the most precious assets contributing to Europe's cultural identity. As landscape is determined to a large extent by land use, the study of land use changes, especially through changes in the land cover, provides clues to the drivers of the transitions that landscape is currently going through. New data on land cover change in Europe up to 2012 show that total land cover change increased from the 2000‑2006 period to the 2006‑2012 period.
Publikacja Climate change, impacts and vulnerability in Europe 2016 This report is an indicator-based assessment of past and projected climate change and its impacts on ecosystems and society. It also looks at society’s vulnerability to these impacts and at the development of adaptation policies and the underlying knowledge base. This is the fourth ‘Climate change, impacts and vulnerability in Europe’ report, which is published every four years. This edition aims to support the implementation and review process of the 2013 EU Adaptation Strategy, which is foreseen for 2018, and the development of national and transnational adaptation strategies and plans.

Zobacz również

Folder
Archived
Agriculture photos
Folder
Archived
Informacje o sieci EIONET
Folder Przystosowanie się do zmiany klimatu Zmiany klimatu już następują i nic nie zapowiada, by miały się zatrzymać: wzrastają temperatury, zmieniają się rozkłady opadów, topnieją lodowce i śnieg, wzrasta średni poziom mórz na świecie. W przyszłości zwiększy się częstotliwość i intensywność ekstremalnych zjawisk pogodowych i klimatycznych oraz związanych z nimi powodzi i susz, które będą zagrażać wielu regionom świata. Podatność na zagrożenia oraz oddziaływanie tych zjawisk na ekosystemy, poszczególne sektory gospodarki oraz zdrowie i dobrostan człowieka w poszczególnych częściach Europy są zróżnicowane. Nawet jeśli globalne wysiłki na rzecz ograniczenia emisji przyniosą zamierzone rezultaty, niektóre zmiany klimatu są nieuniknione, w związku z czym należy podjąć działania umożliwiające przystosowanie się do ich skutków.

Permalinks

Geographic coverage

For references, please go to https://www.eea.europa.eu/pl/themes/agriculture/intro or scan the QR code.

PDF generated on 2024-04-19 19:37

EEA Page URL QR
Akcje Dokumentu
The EEA is an agency of the European Union

Engineered by: Zespół Witryny EEA

Software updated on 26 September 2023 08:13 from version 23.8.18

Software version: EEA Plone KGS 23.9.14

Kod dla programistów

Systems Status

Nota prawna

Creative commons license

Logowanie CMS