Kentsel çevre

Avrupa'da kentleşme hem kentsel alanların genişlemesi, hem de kentlerdeki nüfus oranının artması açısından devam eden bir olgudur. Kentlerin gelişimi tüm Avrupa genelinde birçok farklı şekilde ortaya çıkmaktadır ve her geçen gün kentsel alanlarla kırsal alanlar arasındaki çizgi belirsizleşmektedir. Bugünlerde yeni kentleşen alanlar, geleneksel şehirlere kıyasla çok daha hızla büyümektedir. Sürdürülebilir kentsel-kırsal arazi kullanımı ilişkilerinde önemli yer tutan yeni stratejilerin ve planlama ve tahmin araçlarının geliştirilmesi için, Kentleşen Alan Kullanımı İlişkileri projesi (PLUREL) gerçekleştirilmiştir.

Çevresel zorluklar ve kentleşme olanakları birbirine yakından bağlıdır. Birçok şehir aşırı kalabalık veya gerileme, sosyal eşitsizlik, kirlilik ve trafik gibi baskılardan dolayı ortaya çıkan sosyal, ekonomik ve çevresel sorunlarla uğraşmaktadır. Diğer taraftan; insanların, işletmelerin ve hizmetlerin yakınlığı daha kaynak verimli bir Avrupa yaratılması için olanaklar sunmaktadır. Hâlihazırda şehirlerdeki nüfus yoğunluğu işe ve hizmetlere daha kısa mesafe kat edilerek ulaşılması ve daha fazla yürüme, bisiklete binme veya toplu taşıma araçlarının kullanılması anlamına gelirken; site veya bloklardaki daireler kişi başına daha az ısıtma ve daha az alan gerektirmektedir. Neticesinde, kentte yaşayan insanlar kırsal alanlarda yaşayan insanlara kıyasla ortalama olarak kişi başına daha az enerji ve arazi tüketmektedir.

Bir tarafta yoğunlukla kompaktlık arasında denge kurmak ve diğer tarafta sağlıklı bir kentsel alanda yaşam kalitesi sağlamak Avrupa'daki kentsel alanların temel zorluklarının başında gelir.

AB politikaları

Şehirler genel olarak tüm Avrupa'nın sorunudur. Avrupa politikası mutlaka şehir ve kasabaların kendi alanlarını sürdürülebilir şekilde yönetmesini sağlamalıdır. Sürdürülebilir şehirler, Avrupa 2020 stratejisinin önemli bir hedefi olan, Avrupa'da kaynak verimliliğinin sağlanması açısından bir kilometre taşı niteliğindedir.  

Avrupa ile yerel seviyedeki politika entegrasyonu ve yeni yönetim şekilleri kentleşmeden en fazla yararın sağlanması açısından kritik öneme sahiptir. Avrupa Komisyonu, şehirlerin gönüllü olarak AB ile işbirliği yapması için Avrupa Yeşil Sermaye Ödülü veya Valiler Birliği gibi inisiyatifler geliştirmiş ve bu da mevcut politikaya yeni bir yön vermiştir. Kentsel Çevrede Tematik Strateji geliştirmişler ve hava kalitesi, çevresel gürültü ve kentsel atık sular hakkındaki direktifler gibi doğrudan veya Gıda Direktifi gibi dolaylı olarak şehirleri hedefleyen AB politikalarını benimsemişlerdir.  

Bu politikalar, Avrupa'nın ‘Kentsel Ajandası’ olarak adlandırılan ve Sürdürülebilir Avrupa Şehirleri Leipzig Sözleşmesi, Birlik Politikasında kentsel boyut veya Kentsel Mobilite Eylem Planı gibi diğer alanlarda da AB kent politikalarının oluşturulmasını sağlayan bir mekanizma oluşturmuştur.

AÇA faaliyetleri

AÇA Avrupa'daki kentsel çevreyi; yani arazi kullanımındaki eğilimleri, tüketimi ve çevre kalitesini Çevre Durumu Raporu 2010, Kentsel Çevre tematik değerlendirmesi gibi çalışmalarla düzenli olarak değerlendirmektedir. AÇA'nın hedefi, konunun sosyo-ekonomik ve kültürel boyutlarıyla da bağlı olan Avrupa şehir ve kasabalarındaki yaşam kalitesi kavramıyla kentsel çevreye daha geniş bir kapsam kazandırmaktır.

AÇA örneğin Kent Atlası, AirBase ve Gürültü Takibi ve Avrupa Bilgilendirme Hizmeti (NOISE) gibi Avrupa genelinde kentsel veri setleri üretmekte ve barındırmaktadır. Bu veri setleri, diğer Avrupa kuruluşlarından alınan kentsel veri setleriyle birlikte AÇA'nın kentsel veri tabanlarını geliştirmek için diğer Avrupalı paydaşlarla işbirliği içerisinde yürüttüğü Avrupa'da Entegre Kent Takibi (IUME) web platformunda listelenmektedir.

Genel Bakış

AÇA, değerlendirmelerinde arazi kullanımı veya hava kalitesi gibi tek bir kentsel bileşenin değerlendirmesinden kent metabolizması olarak adlandırılan daha genel bir değerlendirmeye geçmiştir. Bu kavram, kentsel alanların işlevlerinin tanımlanmasına ve kentsel modellerin ve devam eden kentleşme süreçlerinin çevresel etkilerinin değerlendirilmesine olanak sunmaktadır. Bu değerlendirmeler Avrupa'da kentsel alanların kaynak verimliliği potansiyelinin büyük oranda kullanılmasını amaçlayan politika yapıcıları için oldukça önemlidir.