Kriżijiet tal-klima u tal-bijodiversità jitolbu azzjoni urġenti

Meta mqabbla ma’ reġjuni oħra, l-Ewropa għandha qafas leġiżlattiv stabbilit sew b’objettivi ta’ politika fit-tul u b’data affidabbli dwar għadd estensiv ta’ suġġetti minn emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra u żoni protetti għall-kwalità tal-arja u l-iskart muniċipali. L-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent topera fi ħdan dan il-qafas ta’ politika u għarfien. Il-kompetenza u n-netwerk tagħna jippermettulna li jkollna kamp ta’ applikazzjoni ġeografiku wiesa’, li nipproduċu valutazzjonijiet integrati u tematiċi, u li nikkontribwixxu għal diskussjonijiet dwar il-politika kemm fil-livell Ewropew kif ukoll f’dak nazzjonali.

Il-valutazzjonijiet tagħna jindikaw progress f’xi oqsma kif ukoll xejriet inkwetanti (ara Snapshot mill-EEA għal siltiet ewlenin). Pereżempju, fil-mitigazzjoni tat-tibdil fil-klima, l-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea rnexxielhom inaqqsu l-emissjonijiet ta’ gassijiet b’effett ta’ serra tagħhom u se jilħqu l-miri fuq terminu qasir. Madankollu, il-miri fuq terminu twil jeħtieġu tnaqqis akbar b’pass ferm aktar mgħaġġel.

Kif nistgħu nżidu u nħaffu t-tnaqqis tal-emissjonijiet u nilħqu n-newtralità klimatika? Speċjalment meta xi setturi, bħat-trasport, jitħabtu biex jiksbu xi tnaqqis, l-aktar minħabba ż-żieda fid-domanda? It-tibdil fil-klima għandu u se jkompli jkollu impatt dejjem akbar fuq l-Ewropa. Qed nieħdu biżżejjed miżuri biex nadattaw u nippreparaw?

Id-degradazzjoni ambjentali, inkluż it-telf tal-bijodiversità, qed tkompli minkejja l-isforzi msaħħa tagħna. Il-perspettiva fit-tul hija saħansitra aktar skoraġġanti. Is-sistemi ta’ konsum u ta’ produzzjoni jkomplu jagħmlu pressjoni mhux sostenibbli fuq l-ekosistemi tal-art u tal-ilma fl-Ewropa kif ukoll fuq livell globali. Wieħed mir-riżultati ta’ dawn is-sistemi — it-tniġġis — huwa problema oħra persistenti. Sustanzi niġġiesa differenti jiġu rilaxxati u jakkumulaw fl-atmosfera, fl-ilma u fl-art, b’impatti potenzjalment sinifikanti fuq l-ekosistemi u s-saħħa tal-bniedem. Minkejja titjib notevoli fil-kwalità tal-arja ambjentali tal-Ewropa f’dawn l-aħħar deċennji, it-tniġġis tal-arja waħdu huwa stmat li għadu jikkawża aktar minn 400 000 mewta prematura kull sena fl-Ewropa. Barra minn hekk, xi gruppi huma aktar vulnerabbli minn oħrajn għal ħsara minn impatti ambjentali u klimatiċi bħal dawn.

Madankollu, l-Ewropa probabbilment għandha l-aktar sett komprensiv ta’ leġiżlazzjoni ambjentali fid-dinja. X’għandna nagħmlu aktar biex inwaqqfu l-ħsara għall-bijodiversità, intejbu aktar il-kwalità tal-arja u nipprevjenu l-ħsara lis-saħħa tal-bniedem?

L-Ewropej huma lesti li jgħollu l-livelli ta’ ambizzjoni

Il-pubbliku Ewropew jitlob azzjoni dwar it-tibdil fil-klima u s-sostenibbiltà. Eluf ta’ studenti jipparteċipaw f’marċi ta’ protesta madwar l-Ewropa, flimkien mal-ġenituri u man-nanniet tagħhom. Minħabba dan l-appoġġ pubbliku bla preċedent u l-kobor tal-kompiti li ġejjin, mhuwiex sorprendenti li dawn il-kwistjonijiet se jkunu fil-qalba tal-ambizzjonijiet politiċi Ewropej fix-xhur u s-snin li ġejjin. Il-kompożizzjoni tal-Parlament Ewropew il-ġdid hija riflessjoni ta’ dawn id-domandi pubbliċi u l-istess hija l-aġenda Unjoni li tirsisti għal aktar ta’ Von der Leyen. Din tiddeskrivi l-prijoritajiet politiċi tal-Kummissjoni Ewropea li jmiss. L-ewwel ambizzjoni ewlenija — Patt Ekoloġiku Ewropew — tistabbilixxi sensiela ta’ prijoritajiet, li huma marbuta direttament u mill-qrib mal-ħidma u l-għarfien tal-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent.

Matul is-snin, il-valutazzjonijiet tal-EEA ġibdu l-attenzjoni lejn kwistjonijiet relatati ma’ sistemi tas-soċjetà ewlenin inklużi l-mobbiltà, l-enerġija u, aktar reċentement, l-ikel. Il-politiki Ewropej irriflettew ukoll dan l-approċċ fil-pakketti leġiżlattivi, inkluż dwar il-klima u l-enerġija. Enfasizzajna wkoll il-ħtieġa għal transizzjoni lejn is-sostenibbiltà u r-rwol tal-politika fl-iffaċilitar ta’ dawn it-tranżizzjonijiet, li hija enfasizzata wkoll fl-aġenda ta’ Von der Leyen.

Il-mistoqsija ewlenija tibqa’: Kif nistgħu lkoll flimkien insarrfu l-intestaturi politiċi f’realtà fil-livell Ewropew, nazzjonali jew saħansitra tal-belt? Kif nagħmlu l-Patt Ekoloġiku Ewropew realtà?

Bla dubju tinvolvi tibdil fil-mentalità u tfassil mill-ġdid ta’ sistemi ewlenin — il-mod kif niċċaqalqu, nipproduċu u nużaw l-enerġija, kif nipproduċu u nikkunsmaw l-ikel tagħna... Iżda l-isfidi li għandna bżonn nindirizzaw fil-mobilità jew fis-sistema tal-enerġija mhumiex l-istess bħal fis-sistema tal-ikel. F’dawn l-aħħar snin, l-enerġija rinnovabbli saret komponent ewlieni tas-sistema tal-enerġija, filwaqt li t-trasport bit-triq għadu jiddependi fuq is-sjieda privata tal-karozzi. L-għarfien tal-EEA jenfasizza punti ta’ intervent possibbli li huma rilevanti għal kull sistema.

L-urġenza u l-kobor tal-isfidi li ġejjin ifissru li ma nistgħux nipposponu aktar l-indirizzar ta' kwistjonijiet diffiċli. L-objettivi li jistgħu jintwettqu faċilment digà nkisbu. Kif nistgħu nipproduċu ikel mingħajr ma ssir ħsara lill-ambjent u nappoġġaw lil komunitajiet rurali? Kif nistgħu niksbu tranżizzjoni ġusta u niżguraw li l-komunitajiet ma jitħallewx lura? Kif ngħaddu fondi pubbliċi u privati lil hinn mill-attivitajiet li jikkawżaw degradazzjoni ambjentali u tibdil fil-klima lejn dawk li jrawmu s-sostenibbiltà?

L-Ewropa hija mimlija b’ħafna eżempji tajbin ta’ ideat u politiki innovattivi. Wasal iż-żmien li nżidu u nħaffu l-pass. B’livelli rekord ta’ appoġġ pubbliku, ninsabu f’mument uniku u nistgħu nieħdu l-azzjonijiet deċiżivi li għandna bżonn biex nistabbilixxu l-Ewropa fuq it-triq tas-sostenibbiltà. Biex tiffaċilita din it-tranżizzjoni, l-Aġenzija Ewropea għall-Ambjent se tkompli tappoġġja lil dawk li jfasslu l-politika u lill-pubbliku billi tipprovdi l-aħjar għarfien disponibbli dwar kwistjonijiet attwali u emerġenti.

Hans Bruyninckx

Direttur Eżekuttiv tal-EEA

L-editorjal ippubblikat fil-ħarġa ta’ Settembru 2019 tal-EEA Newsletter 03/2019.