Z wieloma rodzajami działalności człowieka wiąże się konieczność spalania paliw kopalnych; powoduje ono wzrost stężenia dwutlenku węgla (CO₂) w atmosferze, a w konsekwencji zmiany klimatu, i wzrost średnich globalnych temperatur. Wraz z powiększającym się popytem na energię na całym świecie utrwala się wzrostowa tendencja emisji CO₂.

Większość krajów w celu zaspokojenia swego zapotrzebowania na energię korzysta z paliw kopalnych (ropy naftowej, gazu i węgla). W wyniku spalania tych paliw wytwarza się ciepło, które można przekształcać w energię. W procesie spalania węgiel zawarty w takich paliwach wchodzi w reakcję z tlenem i powstaje CO₂, który uwalniany jest do atmosfery. W procesie tym do powietrza przedostają się również substancje zanieczyszczające (dwutlenek siarki, tlenki azotu i cząstki stałe), które mają wpływ na jego jakość. Niemniej jednak, dzięki środkom technicznym i udoskonaleniom stosowanym w elektrowniach i ciepłowniach, w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat zmniejszyła się wielkość tych emisji.

Największe zużycie energii w Europie odnotowano w 2006 r.; w roku 2010 było ono o prawie 4% niższe. Spadek ten można częściowo wytłumaczyć kryzysem gospodarczym; przyczyniło się również do niego, choć w nieznacznym stopniu, rozdzielenie działalności gospodarczej od zużycia energii.

Paliwa kopalne w dalszym ciągu mają dominujący udział w koszyku paliw: około 77% zapotrzebowania przeciętnego Europejczyka na energię zaspokaja się za pomocą ropy naftowej, gazu i węgla. Produkcja energii jądrowej pokrywa 14% tego zapotrzebowania, a pozostałe 9% energii pochodzi ze źródeł odnawialnych. Jednakże zużycie energii odnawialnej szybko rośnie; w 2010 r. energia promieniowania słonecznego przekształcana w energię elektryczną w drodze konwersji fotowoltaicznej była największym źródłem nowej mocy zainstalowanej, na miejscu drugim i trzecim znalazły się odpowiednio nowy gaz i energia wiatrowa. W przypadku energii jądrowej znacznie więcej mocy wycofano z eksploatacji niż zainstalowano.

Przeciętny Europejczyk zużywa 27 megawatogodzin (MWh) energii rocznie na zasilanie wszystkich odbiorników domowych, przemysłowych i na potrzeby transportu. Ta ilość jest bardzo zróżnicowana w poszczególnych państwach, podobnie jak powiązana z produkcją energii wielkość emisji CO₂, która w znacznym stopniu zależy od udziału energii odnawialnej i jądrowej. Największym konsumentem energii jest transport, najszybciej rozwijający się od 1990 r. sektor zużywający energię.

Strategie polityczne Unii Europejskiej

Energetykę coraz częściej traktuje się w polityce jako dziedzinę priorytetową; stanowi ona jeden z pięciu głównych obszarów rozwoju wymienionych w strategii Europa 2020 wśród jej celów, które mają prowadzić do:

• osiągnięcia 20% udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w ogólnej ilości zużywanej energii w Europie;
• zwiększenia efektywności wykorzystania energii o 20%.

Oprócz tych szczegółowych celów strategii Europa 2020 w dziedzinie energii , różnymi strategiami politycznymi objęte są także inne obszary zainteresowań, przedstawionymi w ogólnym zarysie w witrynie internetowej Komisji Europejskiej. Należą do nich:

• poprawa bezpieczeństwa dostaw;
• zapewnienie konkurencyjności gospodarki europejskiej i dostępności energii po przystępnych cenach;
• stymulowanie rozwoju konkurencyjnego wewnętrznego rynku energii;
• określenie minimalnych poziomów opodatkowania energii elektrycznej .

Działalność Europejskiej Agencji Środowiska

Jednym z kluczowych działań Agencji w zakresie energetyki jest monitorowanie zakresu uwzględniania kwestii środowiskowych w polityce tego sektora. Każdego roku jest aktualizowany i publikowany zestaw wskaźników energetyczno-środowiskowych. Agencja publikuje również oceny oczekiwanych korzyści środowiskowych oraz presji wywieranej na środowisko przy różnym udziale energii odnawialnych.

Wskaźniki energetyczno-środowiskowe pozwalają odpowiedzieć na sześć pytań dotyczących kwestii politycznych:

• Czy zmniejsza się wpływ zużywania i produkcji energii na środowisko?
• Czy zmniejsza się zużycie energii?
• W jakim tempie rośnie efektywność energetyczna?
• Czy wzrasta wykorzystanie paliw wytwarzających mniej zanieczyszczeń w stosunku do tych o większej szkodliwości?
• Jakie jest tempo wprowadzania technologii produkcji energii ze źródeł odnawialnych?
• Czy koszty środowiskowe są wyraźniej uwzględniane w systemie cenowym?

Wskaźniki te są również bardzo użyteczne do celów:

• monitorowania unijnej strategii na rzecz zrównoważonego rozwoju;
• przygotowywania raportu o wykazie emisji gazów cieplarnianych w ramach Ramowej konwencji Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu (UNFCCC);
• sporządzania raportów na temat tendencji i prognoz w zakresie emisji gazów cieplarnianych w Europie na podstawie protokołu z Kioto.

Agencja przeprowadza też oceny oczekiwanych korzyści dla środowiska i presji wywieranej na nie przy różnym udziale energii odnawialnych w ogólnej ilości produkowanej energii. Obejmują one:

• analizę korzyści dla środowiska i wpływu różnego wykorzystania biomasy na sektor transportu, energii cieplnej i elektrycznej;
• określenie możliwości wykorzystania morskiej i lądowej energii wiatrowej.