Η υγεία στο επίκεντρο: Η πορεία προς την εκμηδένιση της ρύπανσης σημαίνει πιο υγιείς ζωές στην Ευρώπη

Τα προβλήματα υγείας και οι πρόωροι θάνατοι δεν επηρεάζουν μόνο εκείνους που πλήττονται άμεσα, αλλά και τις οικογένειες, τους φίλους και τους παρόχους υπηρεσιών υγείας που φροντίζουν τους ασθενείς. Κάθε πρόωρος θάνατος είναι απώλεια ενός μέλους της οικογένειας. Κάθε ημέρα ασθενείας είναι μια χαμένη ημέρα στο σχολείο ή στη δουλειά, καθώς και μια ημέρα περίθαλψης ή θεραπείας για τους φροντιστές. Ο ανθρώπινος πόνος και το οικονομικό κόστος των πρόωρων θανάτων και ασθενειών αποτελούν βαρύ φορτίο για τα ίδια τα άτομα, τις οικογένειες αλλά και τις κοινωνίες. Η πανδημία της νόσου Covid-19 έδειξε πόσο ευάλωτοι μπορούμε να είμαστε όταν αντιμετωπίζουμε μια ευρεία υγειονομική κρίση. Η περιβαλλοντική ρύπανση αποτελεί μια εξίσου διαδεδομένη υγειονομική κρίση, απλώς με βραδύτερη εκδήλωση. 

Η ρύπανση του περιβάλλοντος επηρεάζει την υγεία και την ποιότητα της ζωής μας 

Ο ΕΟΠ έχει δημοσιεύσει πολλές εκτιμήσεις σχετικά με την περιβαλλοντική ρύπανση και τις επιπτώσεις της στην υγεία. Η τελευταία μας έκθεση για την ποιότητα του αέρα δείχνει ότι οι δεκαετίες δράσης για την ατμοσφαιρική ρύπανση έχουν βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα του αέρα σε ολόκληρη την ήπειρο. Αυτό οδήγησε σε μείωση των πρόωρων θανάτων λόγω της ατμοσφαιρικής ρύπανσης. Ωστόσο, περίπου ακόμα 300.000 άνθρωποι ετησίως συνεχίζουν να χάνουν τη ζωή τους πρόωρα στην ΕΕ λόγω της έκθεσης σε έναν μόνο ατμοσφαιρικό ρύπο — τα λεπτά σωματίδια. Περισσότεροι από τους μισούς από αυτούς τους πρόωρους θανάτους θα μπορούσαν να έχουν αποφευχθεί εάν τα κράτη μέλη της ΕΕ μείωναν τα επίπεδα των λεπτόκοκκων αιωρούμενων σωματιδίων (ΑΣ_2,5/PM _2,5) τους σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του ΠΟΥ. 

Οι εκτιμήσεις μας δείχνουν επίσης ότι η περιβαλλοντική επιβάρυνση των ασθενειών δεν κατανέμεται ισομερώς ανά την Ευρώπη και τις πληθυσμιακές ομάδες. Δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι σε περιοχές όπου η περιβαλλοντική ρύπανση είναι υψηλή, το ίδιο υψηλές είναι και οι επιπτώσεις της στην υγεία. Ομοίως, σε περιοχές όπου τα επίπεδα ρύπανσης και έκθεσης έχουν μειωθεί, παρατηρούμε επίσης βελτιώσεις στην υγεία. 

Ορισμένες περιοχές και ομάδες, όπως τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι, είναι πιο  εκτεθειμένες στη ρύπανση και είναι επιρρεπείς σε επιπτώσεις στην υγεία λόγω διαφόρων ευπαθειών. Ο μακροχρόνιος πόνος από μια ασθένεια μπορεί να επιδεινώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου όχι μόνο σωματικά αλλά και οικονομικά και κοινωνικά. Η περίοδος πανδημίας και τα μέτρα περιορισμού της κυκλοφορίας που αυτή επέφερε έδειξαν επίσης πόσο ευάλωτοι μπορεί να είμαστε πολλοί από εμάς όταν βιώνουμε απομόνωση ή μακροχρόνια ασθένεια. 

Πιο καθαρό περιβάλλον, πιο υγιείς άνθρωποι  

Τα καλά νέα είναι ότι μεγάλο μέρος αυτής της περιβαλλοντικής επιβάρυνσης ασθενειών μπορεί να αποφευχθεί όταν αναλάβουμε δράση για να βελτιώσουμε την κατάσταση του περιβάλλοντος και να πορευτούμε προς τη μηδενική ρύπανση. Τον Ιούνιο, ο ΕΟΠ δημοσιεύει μια εκτίμηση, εξετάζοντας περιστατικά καρκίνου και τους καθοριστικούς του παράγοντες που σχετίζονται με το περιβάλλον. Η μελέτη μας εξετάζει ένα ευρύ φάσμα ρύπων και δείχνει ότι ένα σημαντικό ποσοστό καρκίνων στην Ευρώπη συνδέεται με περιβαλλοντικές και επαγγελματικές εκθέσεις. Αυτό σημαίνει ότι αυτά τα περιστατικά καρκίνου μπορούν να προληφθούν, εάν αναλάβουμε ισχυρότερη δράση για τη μείωση της ρύπανσης. 

Η νέα εκτίμηση είναι η πρώτη από μια σειρά εκθέσεων που επικεντρώνονται στα οφέλη της υγείας που προκύπτουν από βελτιώσεις στο περιβάλλον. Το έργο του ΕΟΠ σε αυτόν τον τομέα θα συνεχιστεί με εκτιμήσεις επί καρδιαγγειακών και αναπνευστικών παθήσεων, τις οποίες σκοπεύουμε να δημοσιεύσουμε αργότερα κατά το τρέχον και το επόμενο έτος.   

Τις επόμενες εβδομάδες, θα επικαιροποιήσουμε το παρατηρητήριο για την ποιότητα του αέρα των πόλεων, το οποίο δείχνει ξεκάθαρα ότι ορισμένες πόλεις έχουν πολύ πιο καθαρό αέρα από άλλες. Επίσης, εκτιμούμε τα στοιχεία σχετικά με το πώς η ατμοσφαιρική ρύπανση επηρεάζει τα παιδιά και τι μπορεί να γίνει για την προστασία τους. Ο θόρυβος αποτελεί έναν άλλον ρύπο που προκαλεί ανησυχία στις πόλεις, ορισμένες από τις οποίες καταφέρνουν να μειώσουν την ηχορύπανση και να εξασφαλίσουν ήσυχα σημεία σε αστικούς χώρους πρασίνου. Όλες αυτές οι πληροφορίες θα συγκεντρωθούν σε έναν άτλαντα περιβαλλοντικής υγείας, ο οποίος θα δημοσιευτεί επίσης το πρώτο εξάμηνο του επόμενου έτους. 

Το έργο μας σχετικά με τους περιβαλλοντικούς καθοριστικούς παράγοντες της κακής υγείας στην Ευρώπη είναι στενά συνδεδεμένο με το έργο μας επί της μηδενικής ρύπανσης, για την οποία σχεδιάζουμε να δημοσιεύσουμε μια βασική εκτίμηση σχετικά με τους στόχους που έχουν τεθεί από το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για Μηδενική Ρύπανση. Ένα από τα βασικά στοιχεία αυτού του σχεδίου δράσης είναι η πρόληψη της ρύπανσης στην πηγή της αντί για την αντιμετώπισή της στη συνέχεια, κάτι που θα βοηθούσε στην πρόληψη των αρνητικών επιπτώσεων τόσο στην ανθρώπινη υγεία όσο και στο περιβάλλον. Η βασική μας εκτίμηση δεν θα εξετάσει μόνο τους δεσμούς με την υγεία, αλλά και τους δεσμούς με τα οικοσυστήματα, καθώς και τα κοινωνικά συστήματα παραγωγής και κατανάλωσης. 

Κάθε δράση και επένδυση για τη μείωση της ρύπανσης σύμφωνα με το Σχέδιο Δράσης της ΕΕ για Μηδενική Ρύπανση θα βελτιώσει την υγεία όλων μας και την υγεία του περιβάλλοντός μας. Τελικά, η καλύτερη θεραπεία είναι η πρόληψη.  

Hans Bruyninckx 

Εκτελεστικός διευθυντής του ΕΟΠ  

Κύριο άρθρο το οποίο δημοσιεύθηκε στο ενημερωτικό δελτίο του ΕΟΠ, Ιούνιος 2022