Środowisko miejskie

Rozwój urbanizacji ma ściśle europejski wymiar. Miasta oddziaływują na otaczające je tereny, wywierając w ten sposób wpływ na środowisko na znacznie większym obszarze. Ich rozwój jest stymulowany przez czynniki zewnętrzne, takie jak zmiany demograficzne, potrzeba przemieszczania się, globalizacja i zmiany klimatu. Oczekuje się, że zmniejszanie się wielkości gospodarstw domowych oraz starzenie populacji zwiększy presję wywieraną na środowisko w nadchodzących dziesięcioleciach. Dalszy rozwój usług oraz technologii informacyjnych i komunikacyjnych wnosi nowe istotne zmiany jakościowe do systemów urbanistycznych.

Miasta i miasteczka są motorem postępu, działają jako koło napędowe kulturalnych, intelektualnych, edukacyjnych oraz technicznych osiągnięć i innowacji. Dzisiejsze tendencje do zmniejszania gęstości zaludnienia w rozwoju miast powodują jednak zwiększone zużycie energii, zasobów, bardziej intensywne korzystanie z transportu i użytkowanie gruntów, a w konsekwencji podwyższenie poziomu emisji gazów cieplarnianych oraz zanieczyszczeń powietrza i hałasu powyżej pułapu zalecanego przepisami prawa lub wyznaczonego przez wymogi bezpieczeństwa.

Ogólna konsumpcja, zużycie energii i wody, wytwarzanie odpadów wzrasta wraz z rosnącą liczbą gospodarstw domowych w miastach. Raport Agencji na temat rozprzestrzeniania się terenów miejskich wskazuje, że na ponad jedną czwartą terytorium Unii Europejskiej ma bezpośredni wpływ użytkowanie gruntów miejskich: w latach 1990–2000 pod tereny miejskie został przekazany obszar pięciokrotnie większy od Wielkiego Londynu. Głównie dotknęło to byłe tereny rolne, co doprowadziło do zaniku istotnych funkcji spełnianych przez ekosystemy, takich jak produkcja żywności, ochrona przed powodziami i zachowanie różnorodności biologicznej.

Koncepcja śladu ekologicznego ludzkości uwidacznia, jaki obszar lądowy i wodny jest niezbędny dla poszczególnych jednostek, miast lub krajów, aby możliwe było wyprodukowanie takiej ilości zasobów, jakie są przez nie konsumowane, i wchłonięcie wytwarzanych przez nie odpadów. Np. dla Wielkiego Londynu, ślad ekologiczny jest 293 razy większy od jego powierzchni, czyli wynosi dwukrotnie więcej niż powierzchnia Wielkiej Brytanii.

Dane dotyczące zanieczyszczenia powietrza w Europie za lata 1990–2004 wskazują, ze pomimo ograniczenia emisji nadal w wielu miastach i na otaczających je terenach wysokie stężenia drobnych cząstek stałych i przygruntowego ozonu stwarzają problemy. Obecność drobnych cząstek stałych wskutek zanieczyszczenia powietrza jest obecnie uznawana za główne zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że około 100 000 zgonów rocznie może się wiązać z zanieczyszczeniem powietrza atmosferycznego w miastach europejskich, powodującym skrócenie średniej długości życia przeciętnie o rok.

Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza i problemów z hałasem jest wzrost natężenia ruchu pojazdów silnikowych, który prowadzi również do zmniejszenia powierzchni terenów zielonych i stref ciszy w centrach miast. Z tego powodu mieszkańcy przeprowadzają się na przedmieścia i w głąb kraju. Niska gęstość zaludnienia na nowych terenach miejskich oznacza bardziej intensywne korzystanie z transportu, co jeszcze pogłębia dotychczasowe problemy.