Scenariusze i badania przyszłości

Badania przyszłości, takie jak scenariusze i opracowania perspektywiczne, były prowadzone na szeroką skalę przez organizacje międzynarodowe, rządy, firmy i organizacje pozarządowe przez kilka ostatnich dziesięcioleci.

Dobrze znane są długoterminowe scenariusze emisji opracowane przez Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu (IPCC) Są one szeroko wykorzystywane do analizy zmian klimatu, ich wpływu i wariantów łagodzenia skutków. Wspomagają także międzynarodowe negocjacje dotyczące ustalania długofalowych celów.

Innym typowym przykładem jest milenijna ocena ekosystemów, w ramach której opracowano scenariusze do analizy funkcjonowania globalnych systemów w razie różnego rozwoju wypadków w przyszłości. Program Środowiskowy Organizacji Narodów Zjednoczonych (UNEP) wykorzystuje scenariusze globalnej perspektywy środowiska jako podstawę analiz długoterminowych. Ważniejsze organizacje międzynarodowe , takie jak Bank Światowy, Międzynarodowa Agencja Energetyczna Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) również często publikują długoterminowe prognozy i analizy.

Nie ma standardowej recepty na analizę przyszłości. Można podejść do tego zagadnienia w czysto ilościowy sposób, posługując się danymi i modelami (matematycznymi) do prognozowania przyszłych tendencji i analizy niepewności (taka metoda zwana jest również analizą perspektywiczną). Inna możliwość to powiązanie analizy ilościowej z jakościową w formie opisowej uzupełnionej o wykresy i rysunki. Można też polegać jedynie na analizie jakościowej.

Myślenie o przyszłości wymaga podejścia wariantowego. Przyszłość jest pełna niepewności, wiele może się wydarzyć. W tym względzie scenariusze stanowią potężne narzędzie, gdyż wspomagają nieszablonowe myślenie. Nie są to ani przewidywania, ani prognozy. Opisują jedynie w przekonujący sposób, jak przyszłość może wpłynąć na naszą organizację, nasze problemy, państwa, a nawet cały świat, wskazując szereg związków przyczynowo-skutkowych. Typowy scenariusz rozwoju sytuacji w środowisku przedstawia sytuację wyjściową oraz przebieg wydarzeń z określeniem głównych czynników napędowych i zmian wyznaczających obraz przyszłości.

Na przykład opracowane przez Agencję scenariusze PRELUDE służą ponownemu przemyśleniu obecnego podejścia zorientowanego na utrzymanie różnorodności biologicznej oraz ochronę krajobrazu. Uwypuklają szereg czynników, takich jak zmiany demograficzne i klimatyczne, które mogą zagrażać skuteczności i efektywności stosowanych metod w średnio- i długoterminowej perspektywie.