Ekologizacja gospodarki

Dopóki głównym codziennym problemem miliardów ludzi jest zapewnienie rodzinie wyżywienia i posłanie dzieci do szkoły w nadziei na lepszą przyszłość, dla wielu uniknięcie stosowania rozwiązań krótkoterminowych może w praktyce okazać się niemożliwe. Chyba że można im zaproponować inne, lepsze możliwości...

To oczywiste, że prowadzenie działalności gospodarczej wymaga zasobów naturalnych. Ale postrzeganie wyboru między ochroną środowiska a rozwojem gospodarczym w kategorii dylematu jest w rzeczywistości błędne. W dłuższej perspektywie rozwój gospodarczy i społeczny wymaga zrównoważonego zarządzania zasobami naturalnymi.

Pod koniec 2011 r. co dziesiąty obywatel Unii Europejskiej był bezrobotny. W grupie młodych ludzi udział osób bezrobotnych przekraczał jedną piątą. Bezrobocie powoduje poważny stres u jednostek, rodzin i całego społeczeństwa. W 2010 r. prawie jedna czwarta populacji UE była zagrożona biedą lub wykluczeniem społecznym. Globalne wskaźniki biedy są jeszcze wyższe.

W aktualnych modelach ekonomicznych nie są uwzględnione liczne korzyści, jakie zapewnia nam zdrowe środowisko. Produkt krajowy brutto (PKB) — wskaźnik ekonomiczny najczęściej stosowany w celu przedstawienia poziomu rozwoju danego kraju, poziomu życia i statusu w porównaniu z innymi krajami — jest oparty na wartości produkcji gospodarczej. Nie bierze się w nim pod uwagę ceny, jaką społeczeństwo i ludzie płacą za skutki uboczne działalności gospodarczej, takie jak zanieczyszczenie powietrza. Wprost przeciwnie, świadczone osobom cierpiącym na choroby układu oddechowego usługi opieki zdrowotnej są wliczane do PKB jako pozytywny wkład.

Wyzwanie polega na odnalezieniu sposobu wprowadzenia takich zmian do naszych modeli ekonomicznych, aby generowały one wzrost i poprawiały jakość życia na całym świecie bez wywierania szkodliwego wpływu na środowisko, chroniąc przy tym interesy przyszłych pokoleń. Takie rozwiązanie nazwano „gospodarką ekologiczną” (tzw. zieloną gospodarką, ang. green economy).

I chociaż sama koncepcja wydaje się prosta, jej urzeczywistnienie jest znacznie bardziej skomplikowane. To oczywiste, że konieczne będą innowacje technologiczne. Ale wymaga to również licznych innych zmian — w organizacji przedsiębiorstw, projektowaniu miast, sposobach przemieszczania ludzi i towarów, i zasadniczo w sposobie życia.

W ujęciu biznesowym należałoby stwierdzić, że w długiej perspektywie musimy zapewnić zrównoważony rozwój we wszystkich dziedzinach, które przyczyniają się do tworzenia dobrobytu, takich jak kapitał naturalny, ludzki, społeczny i wytwarzany, a także kapitał finansowy. Koncepcję gospodarki ekologicznej można również wyjaśnić przy użyciu tych odrębnych, ale wzajemnie powiązanych kapitałów.

Przy ocenie kosztów i korzyści podejmowanych decyzji musimy przyjrzeć się skutkom wywieranym przez nie we wszystkich zasobach kapitałowych. Inwestowanie w drogi i fabryki może powiększyć kapitał wytwarzany, ale też faktycznie zmniejszyć ogólny dobrobyt, jeżeli pociąga za sobą niszczenie lasów (składnik kapitału naturalnego) lub szkodzi zdrowiu publicznemu (składnik kapitału ludzkiego).

Zmiana sposobu życia, metod produkcji i wzorców konsumpcji może otworzyć przed nami nowe możliwości. Sygnały 2012 zaprezentują przegląd sytuacji, w jakiej znajdujemy się obecnie, po upływie dokładnie 20 lat od Szczytu Ziemi w 1992 r. w Rio de Janeiro w Brazylii. Przedstawią powiązania między gospodarką a środowiskiem i wyjaśnią dlaczego ekologizacja gospodarki jest konieczna. Ponadto zarysują wiele różnych dostępnych możliwości.

Nie ma jednego rozwiązania, które byłoby pomocne w szybkim przekształceniu gospodarki, ani jednego rozwiązania pasującego do każdej sytuacji. Obok wspólnych celów ogólnych w zakresie efektywnego gospodarowania odpadami, służby odpowiedzialne za tę dziedzinę na Grenlandii mogą być zmuszone do zajmowania się całkiem innymi realnymi problemami niż takie służby w Luksemburgu.

Kluczową rolę odgrywa czynnik czasu. Dzisiaj potrzebne są nam rozwiązania bieżących problemów dotyczących środowiska, oparte na dzisiejszych technologiach, ale musimy pamiętać, że decyzje polityczne i biznesowe będą stale wymagały doskonalenia i dostosowywania, aby mogły dotrzymać kroku rosnącej wiedzy na temat środowiska i rozwojowi technologicznemu. Wiele rozwiązań zostało jednak już znalezionych — i trwają prace nad kolejnymi.

Czy dysponujemy informacjami i narzędziami, jakich potrzebujemy do opracowania odpowiednich rozwiązań politycznych? Czy zajmujemy się tą kwestią na właściwym poziomie? Czy otrzymaliśmy odpowiednie zachęty lub sygnały rynkowe, aby inwestować w odnawialne źródła energii? Czy kupowane przez nas towary są opatrzone odpowiednimi informacjami lub etykietami, które umożliwiają nam wybór bardziej ekologicznej opcji?

To, co wiemy, i to, w którym momencie mamy dostęp do tej wiedzy, będzie podstawowym czynnikiem pomagającym społecznościom w dokonywaniu właściwych wyborów. Wiedza umożliwi nam proponowanie własnych rozwiązań i stwarzanie nowych możliwości poprzez wymianę informacji z innymi osobami.

Prof. Jacqueline McGlade, Dyrektor Wykonawczy

Więcej informacji