Doe iets voor onze planeet, print deze pagina alleen als dat nodig is. Zelfs een kleine actie kan een enorm verschil maken als miljoenen mensen dat doen!
Article
Op het eerste gezicht lijken het lot van bedreigde soorten en de toestand van de economie niets met elkaar te maken te hebben. Maar bij nader onderzoek blijken er verbanden te zijn. De ‘goede gezondheid’ van ecosystemen is een eerste voorwaarde voor de ‘goede gezondheid’ van maatschappelijke en economische systemen. Kun je zeggen dat een samenleving gedijt als ze wordt blootgesteld aan lucht- en waterverontreiniging en de mensen in die samenleving met daaraan gerelateerde gezondheidsproblemen kampen? Nee, net zo min als je kunt zeggen dat een samenleving ‘functioneert’ als een groot deel van de mensen werkloos is of de eindjes niet aan elkaar kan knopen.
Ondanks hiaten en onzekerheden in onze kennis kunnen we zien dat onze wereld verandert. Na tienduizend jaar van relatieve stabiliteit is de gemiddelde temperatuur op aarde aan het stijgen. Hoewel de broeikasgasemissies in de Europese Unie afnemen, worden bij de verbranding van fossiele brandstoffen meer broeikasgassen in de lucht uitgestoten dan het land en de oceanen kunnen opnemen. Sommige regio’s zijn kwetsbaarder voor de potentiële gevolgen van klimaatverandering dan andere, en vaak zijn het juist die kwetsbare regio’s die het minst voorbereid zijn om zich aan de nieuwe klimatologische omstandigheden aan te passen.
Aangezien er meer dan zeven miljard mensen op deze planeet leven, speelt de mens duidelijk een rol in het tempo waarin de klimaatverandering zich voltrekt. De huidige consumptie- en productieniveaus richten mogelijk zo’n grote milieuschade aan dat de planeet voor veel soorten — waaronder de mens — onbewoonbaar wordt. Veel mensen in ontwikkelingslanden ambiëren dezelfde levensstijl als mensen in geïndustrialiseerde landen, waardoor onze ecosystemen onder nog grotere druk komen te staan.
De mondiale biodiversiteit vermindert in een ongekend tempo. Soorten sterven misschien wel duizend keer sneller uit dan normaal. Een van de hoofdredenen hiervoor is de verwoesting van habitats.
Het totale bosareaal in Europa is de afgelopen decennia toegenomen. De situatie op mondiaal niveau is echter helemaal anders. De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties schat dat elk jaar ongeveer dertien miljoen hectare bos wordt gekapt (ruwweg de oppervlakte van Griekenland) om de grond te kunnen gebruiken voor beweiding, akkerbouw, mijnbouw, stedelijke ontwikkeling, enz. Behalve bossen worden ook veel andere natuurlijke habitats door menselijke activiteiten bedreigd.
Wanneer je behoort tot de miljarden mensen die elke dag moeten vechten om voldoende eten op tafel te krijgen en hun kinderen naar school te kunnen sturen zodat ze het in de toekomst hopelijk beter hebben, lijkt het haast onmogelijk om niet voor kortetermijnoplossingen te kiezen. Tenzij je een andere en betere kans wordt aangeboden…
Het is duidelijk dat onze economieën niet zonder natuurlijke hulpbronnen kunnen. Hoewel er sprake lijkt van een dilemma — kiezen tussen behoud van het milieu of economische groei — is het misleidend om er zo over te denken. Op de lange termijn zijn economische groei en maatschappelijke ontwikkeling onmogelijk zonder een duurzaam beheer van natuurlijke hulpbronnen.
Eind 2011 was een op de tien mensen in de Europese Unie werkloos. Van de jongeren was zelfs meer dan een op de vijf werkloos. Werkloosheid vormt een grote belasting voor de werkloze en zijn gezin, en voor de samenleving als geheel. In 2010 liep een kwart van de EU-bevolking het risico op armoede of sociale uitsluiting. De mondiale armoedecijfers waren zelfs nog hoger.
De huidige economische modellen houden geen rekening met de vele baten voor de samenleving van een gezond milieu. Het bruto binnenlands product (bbp) — de meest gangbare indicator voor het ontwikkelingsniveau, de levensstandaard en de status van een land ten opzichte van andere landen — is gebaseerd op de waarde van de economische productie. De maatschappelijke en menselijke prijs van de neveneffecten van die economische productie wordt daar niet in meegenomen. Een voorbeeld van zo’n neveneffect is luchtverontreiniging. Terwijl dit neveneffect dus buiten beschouwing wordt gelaten, worden gezondheidsdiensten voor mensen die als gevolg van die luchtverontreiniging ademhalingsklachten hebben, wel meegenomen en leiden die juist tot een verhoging van het bbp.
De uitdaging is om onze economische modellen zo te ontwerpen dat we wereldwijde groei kunnen genereren en de kwaliteit van leven van iedereen op aarde kunnen verbeteren zonder het milieu aan te tasten en de belangen van toekomstige generaties te schaden. De oplossing heet ‘groene economie’.
Hoewel het een simpel concept lijkt, is de realisering ervan complex. Het vereist technologische innovatie, maar ook tal van andere veranderingen: in de wijze waarop we bedrijven organiseren, steden ontwerpen, mensen verplaatsen… feitelijk in onze hele manier van leven.
Uitgedrukt in ondernemingstermen moeten we zorgen voor langetermijnduurzaamheid op alle terreinen van kapitaalvorming: natuurlijk kapitaal, menselijk kapitaal, sociaal kapitaal, geproduceerd kapitaal en ook financieel kapitaal. Het concept ‘groene economie’ zou ook uitgelegd kunnen worden op basis van deze verschillende, maar met elkaar samenhangende, vormen van kapitaal.
Bij het analyseren van de kosten en baten van onze besluiten moeten we kijken naar de effecten op al deze kapitaalvormen. Investeringen in wegen en fabrieken verhogen weliswaar ons geproduceerd kapitaal, maar als voor de aanleg van wegen en de bouw van fabrieken bossen (natuurlijk kapitaal) moeten worden gekapt en door de verhoogde uitstoot van schadelijke gassen de volksgezondheid (menselijk kapitaal) wordt aangetast, zal ons totale kapitaal feitelijk verminderen.
Als we onze manier van leven, produceren en consumeren veranderen, zal een wereld van kansen opengaan. Signalen 2012 geeft een beeld van de stand van zaken precies twintig jaar na de Wereldmilieutop van 1992 in Rio de Janeiro. Er wordt gekeken naar de verbinding tussen economie en milieu en antwoord gegeven op de vraag waarom ‘vergroening’ van de economie absoluut noodzakelijk is. Ook wordt een indruk gegeven van de grote verscheidenheid aan kansen die er zijn.
Er is geen universele oplossing voor een snelle overgang naar een ‘groene economie’. Er bestaan algemene doelstellingen voor effectief afvalbeheer, maar de praktische situatie in Groenland is heel anders dan die in Luxemburg.
Een goede timing is cruciaal. Vandaag hebben we oplossingen nodig waarmee de milieuproblemen die nu spelen met de technologie van vandaag kunnen worden aangepakt, waarbij er rekening mee moet worden gehouden dat overheden en ondernemingen hun beleid en strategieën voortdurend moeten aanpassen aan nieuwe inzichten en technologische ontwikkelingen. Maar nu al liggen er tal van oplossingen. En er komen er nog veel meer.
Uiteindelijk is het een kwestie van keuzes maken — door bestuurders, ondernemers en consumenten. Maar hoe maken we de juiste keuze?
Beschikken we over de informatie en instrumenten die nodig zijn voor het ontwikkelen van passend beleid? Pakken we het vraagstuk op het juiste niveau aan? Hebben we de ‘juiste’ prikkels of marktsignalen om in hernieuwbare energie te investeren? Staat op de producten die we kopen de informatie die we nodig hebben om voor een groen alternatief te kiezen?
De kennis die we hebben en het moment waarop we die kennis opdoen, zijn belangrijk voor het maken van de juiste keuze. Uiteindelijk stelt kennis ons in staat om oplossingen te creëren en door het delen van die oplossingen nieuwe kansen te creëren.
Professor Jacqueline McGlade,
Uitvoerend directeur
For references, please go to https://www.eea.europa.eu/nl/ema-signalen/signalen-2012/artikelen/vergroenen-van-onze-economie or scan the QR code.
PDF generated on 22-03-2023 08:33
Engineered by: EEA-webteam
Software updated on 12 March 2023 21:56 from version 23.1.28
Software version: EEA Plone KGS 23.3.11
Documentacties
Delen met anderen