Għin lill-pjaneta tagħna, ipprintja din il-paġna biss jekk ikollok bżonnha. Anke azzjoni żgħira tista’ tagħmel differenza enormi meta jagħmluha miljuni ta’ persuni!
Article
99 % tal-bdiewa tal-qoton tad-dinja jgħixu fid-dinja li qed tiżviluppa. Dan ifisser li l-pestiċidi huma applikati f’oqsma fejn l-illitteriżmu huwa għoli u l-għarfien dwar is-sikurezza huwa baxx, u b’hekk kemm l-ambjent u kemm il-ħajjiet ikunu f’riskju.
Steve Trent, Direttur tal-Environmental Justice Foundation (Fondazzjoni tal-Ġustizzja Ambjentali)
Fuq livell globali, aktar minn biljun ruħ jgħixu f’‘faqar estrem’, skont id-definizzjoni tal-Bank Dinji ta’ soppravvivenza b’inqas minn USD 1.25 kuljum. U għad li s-sehem tal-popolazzjoni tad-dinja li tgħix fil-faqar niżel b’mod drammatiku tul l-aħħar 30 sena, numru sostanzjali ta’ pajjiżi — ħafna minnhom fl-Afrika —batew biex jagħmlu progress.
F’dawn il-pajjiżi, l-attività ekonomija spiss hija ffokata fuq l-isfruttar tar-riżorsi naturali — permezz tal-biedja, il-forestrija, it-tħaffir għal riżorsi u l-bqija. Konsegwentement, l-isforzi biex jiżdied it-tkabbir ekonomiku biex jintlaħqu l-ħtiġijiet ta’ popolazzjonijiet li qed jikbru malajr, jistgħu jqiegħdu l-ekosistemi taħt pressjoni konsiderevoli.
F’diversi każijiet, ir-riżorsi, bħall-qoton, huma kkoltivati jew estratti f’pajjiżi li qed jiżviluppaw u esportati lejn reġjuni aktar sinjuri bħall-Ewropa. Din ir-realtà tagħti għażla importanti lill-konsumaturi fid-dinja industrijalizzata: billi jew potenzjalment jgħinu biex joħorġu lill-‘biljun ta’ taħt nett’ mill-faqar; jew potenzjalment ixekklu l-opportunitajiet ta’ dawn il-foqra billi jħassru s-sistemi naturali li jiddependu fuqhom.
F’Burkina Faso — pajjiż niexef, mingħajr kosta u ferm fqir fil-limiti tan-Nofsinhar tas-Sahara — il-qoton huwa negozju tajjeb. Fil-fatt, huwa negozju enormi. Billi żiedet il-produzzjoni b’mod rapidu fis-snin riċenti, Burkina Faso issa hija l-akbar produttur tal-qoton fl-Afrika. Id-‘deheb abjad’, hekk kif inhuwa magħruf fir-reġjun, kien jammonta għal 85 % tad-dħul mill-esportazzjonijiet ta’ Burkina fl-2007 u 12 % tal-produzzjoni ekonomika tagħha.
B’mod kruċjali, id-dħul mill-qoton huwa ferm mifrux. Is-settur iħaddem 15–20 % tal-forza tax-xogħol, u jipprovdi dħul dirett lil 1.5–2 miljun ruħ. U bħala xprun ewlieni tat-tkabbir ekonomiku fl-aħħar deċennju, huwa ġġenera dħul mit-taxxa li jista’ jiffinanzja titjib fl-oqsma bħas-saħħa u l-edukazzjoni.
Għan-nies ta’ Burkina Faso, il-benefiċċji tal-kultivazzjoni tal-qoton huma ċari. L-iżvantaġġi spiss huma inqas ovvji.
Kwart mill-abitanti ma għandhomx aċċess għal ilma tajjeb għax-xorb. Aktar minn 80 % huma bdiewa ta’ sussistenza, li jiddependu mill-ilma biex jilħqu l-ħtiġijiet bażiċi tagħhom għall-ikel u l-kenn. Skont id-WMO, id-domanda annwali fuq ir-riżorsi tal-ilma taqbeż id-disponibbiltà b’10–22 %.
F’dan il-kuntest, iż-żieda enormi filproduzzjoni tal-qoton fis-snin riċenti tidher riskjuża. L-għelejjel tal-qoton jixorbu ħafna — jeħtieġu irrigazzjoni matul ix-xhur nixfin u jikkonsmaw ħafna aktar ilma minn għelejjel komuni oħrajn ikkultivati.
L-assenjazzjoni tal-ilma għall-produzzjoni tal-qoton timplika li l-ilma jiġi allokat għaliha minflok għal użi possibbli oħrajn. Ħafna mill-ħsad huwa esportat, u dan ifisser li ammonti kbar ta’ ilma jintużaw biex jiġu sodisfatti d-domandi tal-konsumaturi barra l-pajjiż. Dan il-proċess huwa magħruf bħala l-esportazzjoni ta’ ‘ilma virtwali’.
Nofs il-qoton ta’ Burkina Faso huwa esportat lejn iċ-Ċina fejn jinbiegħ lill-fabbriki lokali tal-għażil u minn hemm lill-manifatturi tal-ħwejjeġ li jaqdu lis-swieq globali. Fi tmiem il-katina ta’ provvista, il-konsumaturi ta’ prodotti tal-qoton jkunu effettivament qed jimportaw volumi sostanzjali ta’ ilma — kultant minn żoni ferm aktar nixfin taddinja. Fil-każ tal-qoton, studju minnhom sab li 84% tal-impronta fuq l-ilma tal-Ewropa tinsab barra l-Ewropa.
Għal pajjiżi nixfin bħal Burkina Faso, normalment huwa preferibbli li jiġu importati prodotti intensivi fl-użu talilma, u mhux li jiġu esportati. Wara kollox, l-esportazzjoni ta’ ‘ilma virtwali’ tista’ tfisser li ma jifdalx biżżejjed għan-nies u l-ekosistemi lokali. B’hekk, l-uniku mod li bih jista’ jiġi ġġudikat jekk hijiex idea tajba għal Burkina Faso li tuża l-ilma biex tikkoltiva l-qoton huwa billi jiġu evalwati l-ispejjeż u l-benefiċċji kollha meta mqabbla ma’ użi oħrajn. Waħdu, il-kunċett ta’ ilma virtwali ma jistax jgħidilna liema huwa l-aħjar mod kif jiġi ġestit l-ilma, avolja jgħaddilna informazzjoni ferm utli dwar l-impatti tal-għażliet ta’ produzzjoni u ta’ konsum tagħna.
L-impronti fuq l-ilma u l-ilma virtwali huma kunċetti li jgħinuna nifhmu l-ammont ta’ ilma li nikkonsmaw.
L-impronta fuq l-ilma hija l-volum ta’ ilma frisk użat għall-produzzjoni tal-prodotti u s-servizzi kkonsmati minn individwu jew komunità, jew għall-produzzjoni minn negozju. Tikkonsisti fi tliet komponenti. L-impronta blu fuq l-ilma hija l-volum ta’ ilma tal-wiċċ u ilma ta’ taħt l-art użati għall-produzzjoni ta’ prodotti u servizzi. L-impronta ħadra fuq l-ilma hija l-ammont ta’ ilma tax-xita użat fil-produzzjoni. U l-impronta griża fuq l-ilma hija l-volum ta’ ilma mniġġes mill-produzzjoni.
Kwalunkwe prodott jew servizz esportat jimplika anki l-esportazzjoni ta’ ‘ilma virtwali’ — l-ilma użat fil-produzzjoni tal-prodott jew is-servizz inkwistjoni. L-esportazzjonijiet ta’ ilma virtwali jseħħu meta prodott jew servizz jiġi kkonsmat barra l-konfini taż-żona ta’ ġbir tal-ilma minn fejn l-ilma jkun ġie estratt.
Għall-pajjiżi jew iż-żoni li jimportaw, l-importazzjoni ta’ ‘ilma virtwali’ tippermetti li r-riżorsi ta’ ilma domestiku jintużaw għal skopijiet oħrajn li jistgħu jkunu ferm utli għall-pajjiżi b’ilma skars. Sfortuntament, diversi pajjiżi li jesportaw ilma virtwali huma fil-fatt nieqsa mill-ilma iżda għandom klima sħuna, li tiffavorixxi l-produzzjoni agrikola. F’dawn il-pajjiżi b’ilma skars, l-esportazzjoni ta’ ilma virtwali tqiegħed pressjonijiet żejda fuq ir-riżorsi tal-ilma u spiss timponi spejjeż soċjali u ekonomiċi peress li ma jkunx hemm biżżejjed ilma disponibbli għal attivitajiet u ħtiġijiet oħrajn.
Sors: Water Footprint Network
Il-konsum tal-ilma mhuwiex l-uniku tħassib marbut mal-produzzjoni tal-qoton f’Burkina Faso. Il-koltivazzjoni tal-qoton is-soltu tinvolvi użu qawwi ta’ pestiċidi. Tabilħaqq, ittkabbir tal-qoton jinvolvi l-ammont notevoli ta’ 16 % tal-użu ta’ pestiċidi fid-dinja, minkejja li jkopri biss 3 % tal-art ikkoltivata madwar id-dinja.
L-impatti jistgħu jkunu severi għan-nies u l-ekosistemi lokali. Iżda peress li l-individwi li japplikaw il-pestiċidi ma jħossux dawn l-effetti kollha u jistgħu lanqas biss ikunu jafu bihom, dawn mhumiex se jqisuhom bis-sħiħ fit-teħid tad-deċiżjonijiet tagħhom. (Għal din ir-raġuni, jista’ jkun importanti li l-koltivaturi lokali jiġu mgħallma u mgħarrfa dwar ilpestiċidi u l-effetti tagħhom.)
L-ilma mhuwiex biss l-unika riżorsa li qed tintuża. Riżorsa kruċjali oħra hija l-art. Bħal f’ħafna postijiet, f’Burkina Faso l-art tista’ tintuża b’diversi modi differenti. In-nies ta’ Burkina Faso jiggwadanjaw aktar benefiċċji jekk jikkonvertu l-art għall-produzzjoni talqoton?
Meta kien għad għandu bisstmien snin, Modachirou Inoussa kien diġà jgħin lill-ġenituri tiegħu fl-għelieqi tal-qoton. Fid-29 ta’ Lulju 2000, Modachirou ħadem ħafna u ġera lura lejn id-dar għax kien bil-għatx. Fi triqtu, sab kontenitur vojt, u ġabar fih ftit ilma biex jixrob minn gandott. Dak il-lejl ma wasalx lura d-dar. Wara tfittxija min-nies tal-villaġġ, ġismu nstab qrib flixkun Callisulfan vojt.
Ivvelenar minn Endosulfan fl-Afrika tal-Punent, irraportat minn PAN UK (2006)
Din il-kwistjoni mhijiex waħda insinifikanti. Iż-żona tal-foresti ta’ Burkina Faso naqset bi 18 % fil-perjodu 1990–2010, parzjalment minħabba l-agrikoltura li qed tespandi, u r-rata ta’ telf fil-foresti qed tiżdied. Sid privat ta’ foresta f’Burkina Faso jista’ jippreferi jikkoltiva l-qoton għaliex irendi aktar profitt għalih li jbigħ l-injam (jew jużah bħala fjuwil) u jikkoltiva l-art, minflok ma jippreserva l-foresta. Iżda din mhux neċessarjament tkun l-aħjar soluzzjoni għal Burkina Faso — għan-nies u l-ekosistemi tagħha.
Il-foresti jipprovdu lill-bnedmin — fil-qrib jew fil-bogħod — b’ħafna aktar benefiċċji mis-sempliċi valur tal-injam. Dawn jipprovdu ħabitat għall-bijodiversità, jipprevjenu l-erożjoni tal-ħamrija, jassorbu d-diossidu tal-karbonju, jipprovdu opportunitajiet ta’ rikreazzjoni, u l-bqija. Li kieku s-soċjetà kollha kellha tiddeċiedi kif tuża l-art — u tista’ tieħu d-deċiżjoni fuq il-bażi ta’ valutazzjoni sħiħa tal-ispejjeż u l-benefiċċji tal-għażliet differenti — aktarx li ma tużax l-art u l-ilma kollha għall-produzzjoni tal-qoton biss.
Din id-differenza bejn il-benefiċċji u l-ispejjeż li jħabbtu wiċċhom magħha l-individwi u dik li tħabbat wiċċha magħha s-soċjetà hija problema kruċjali.
Fit-tweġiba għal dawn il-problemi — kemm għandu jintuża ilma fil-produzzjoni tal-qoton, kemm pestiċidi, kemm art — il-bdiewa madwar id-dinja jieħdu deċiżjonijiet ibbażati fuq l-ispejjeż u l-benefiċċji relattivi. Iżda filwaqt li l-bidwi jista’ jikseb il-qligħ kollu meta jbiegħ il-qoton, ġeneralment ma jġarrabx l-ispejjeż kollha. L-ispiża tax-xiri ta’ pestiċidi, pereżempju, spiss hija insinifikanti meta mqabbla mal-impatti tal-użu ta’ pestiċidi fuq is-saħħa. Għalhekk, l-ispejjeż jgħaddu għal persuni oħrajn, inklużi l-ġenerazzjonijiet tal-ġejjieni.
Il-problemi jfeġġu għaliex, bħall-biċċa l-kbira minna, il-bidwi qed jieħu d-deċiżjonijiet fuq il-bażi tal-interess proprju tiegħu. U din id-distorsjoni tgħaddi lill-oħrajn permezz tas-swieq globali. Il-prezzijiet imħallsa min-negozjanti, mill-manifatturi tal-ħwejjeġ u, finalment, mill-konsumaturi ma jirrappreżentawx kif xieraq l-ispejjeż u l-benefiċċji involuti fl-użu tar-riżorsi u l-produzzjoni tal-prodotti.
Din hija problema serja. Kważi kullimkien fid-dinja, is-swieq u l-prezzijiet jintużaw biex jiggwidaw it-teħid ta’ deċiżjonijiet tagħna, u għalhekk, jekk il-prezzijiet jagħtuna stampa qarrieqa tal-impatti tal-produzzjoni u l-konsum, aħna nieħdu deċiżjonijiet żbaljati. L-istorja tgħallimna li s-swieq jistgħu jkunu mekkaniżmu ferm effettiv biex jiggwidaw id-deċiżjonijiet tagħna dwar l-użu u l-produzzjoni tar-riżorsi u l-massimizzazzjoni tal-prosperità. Iżda meta l-prezzijiet ikunu żbaljati, is-swieq ifallu.
X’nistgħu nagħmlu dwar dan? Sa ċertu punt, il-gvernijiet jistgħu jieħdu passi biex jikkoreġu l-fallimenti tas-swieq. Jistgħu jimponu regolamenti u taxxi fuq l-użu ta’ ilma u pestiċidi biex il-bdiewa jużaw jew isibu alternattivi inqas dannużi. Min-naħa l-oħra, jistgħu jipprovdu ħlasijiet lil sidien tal-foresti biex jiġu riflessi l-benefiċċji li l-foresti jipprovdu lis-soċjetà fil-livell nazzjonali jew internazzjonali — u għalhekk jipprovdu sors alternattiv ta’ dħul. L-importanti huwa li l-inċentivi tal-individwu jiġu allinjati ma’ dawk tas-soċjetà kollha kemm hi.
Huwa importanti wkoll li tiġi pprovduta informazzjoni lill-konsumaturi biex tiġi kkomplementata l-informazzjoni meħmuża mal-prezzijiet. F’diversi pajjiżi, naraw dejjem aktar tikketti li jgħarrfuna dwar kif il-prodotti jiġu manifatturati, flimkien ma’ kampanji minn gruppi ta’ interess biex jiżdiedu l-għarfien u l-fehim ta’ dawn il-problemi. Ħafna minnha jkunu lesti jħallsu iktar jew jikkonsmaw inqas jekk nifhmu l-impatti tal-għażliet tagħna.
F’ċerti każijiet, il-gvernijiet iridu jmorru lil hinn milli sempliċiment jikkoreġu s-suq u jillimitaw verament ir-rwol tiegħu fl-allokazzjoni tar-riżorsi. Kemm il-bnedmin kif ukoll l-ekosistemi jeħtieġu l-ilma biex jgħixu u jimxu ‘l quddiem. Tabilħaqq, ħafna jargumentaw li n-nies għandhom dritt għal biżżejjed ilma għax-xorb, ikel, sanità, u ambjent f’saħħtu. Għaldaqstant, il-gvernijiet jista’ jkollhom id-dmir li l-ewwel jiżguraw li l-ħtiġijiet tan-nies jintlaħqu qabel ma jużaw is-suq biex jinqasam dak li jifdal.
Lura f’Burkina Faso, il-gvern u l-imsieħba internazzjonali ffokaw fuq kif tintlaħaq il-ħtieġa bażika ta’ aċċess għal ilma tajjeb għax-xorb. Għad li din għadha mhijiex realtà għal kwart mill-abitanti, is-sitwazzjoni llum tirrappreżenta titjib kbir meta mqabbla ma’ 20 sena ilu, meta 60 % ma kellhomx aċċess bħal dan.
Globalment, qed isiru sforzi biex jiġu kkoreġuti u limitati s-swieq miftuħin, filwaqt li jiġu sfruttati d-diversi benefiċċji tagħhom. Madankollu, bħalissa l-prezzijiet tas-suq spiss jagħtu informazzjoni qarrieqa — u r-riżultat huwa t-teħid ta’ deċiżjonijiet ħżiena mill-produtturi u l-konsumaturi wkoll.
Li kieku s-swieq kienu qed jaħdmu sew u l-prezzijiet jirriflettu l-ispejjeż u l-benefiċċji sħaħ tal-azzjonijiet tagħna, Burkina Faso tkompli tipproduċi l-qoton?
Għad li diffiċilment nistgħu nkunu żguri, jidher ferm probabbli li iva. Għal pajjiż ferm fqir, mingħajr kosta u fqir mir-riżorsi bħal Burkina Faso, ma hemmx toroq faċli għall-prosperità. Tal-inqas, is-settur talqoton joffri qligħ konsiderevoli, filwaqt li potenzjalment jipprovdi pjattaforma għalliżvilupp ekonomiku u standards ta’ għajxien imtejbin.
Iżda t-tkomplija tal-produzzjoni talqoton ma għandhiex għalfejn tfisser li jkomplu jintużaw tekniki ta’ produzzjoni intensivi fl-użu tal-ilma u l-pestiċidi. Jew li jkomplu jonqsu ż-żoni ta’ foresta. Metodi alternattivi, bħall-produzzjoni ta’ qoton organiku, jistgħu jnaqqsu l-użu tal-ilma u jeskludu l-użu ta’ pestiċidi għal kollox. L-ispejjeż diretti tal-koltivazzjoni talqoton organiku huma akbar — li jfisser li l-prezzijiet li l-konsumaturi jħallsu għallprodotti tal-qoton huma ogħla — iżda jiġu kkumpensati b’mod konsiderevoli bit-tnaqqis fl-ispejjeż indiretti imposti fuq il-koltivaturi tal-qoton u l-komunitajiet tagħhom.
Ċertament, dawk li jfasslu l-politiki għandhom rwol x’jaqdu biex jgħinu lis-swieq jaħdmu kif suppost, biex is-sinjali talprezzijiet jipprovdu inċentivi biex jittieħdu deċiżjonijiet b’mod sostenibbli. Iżda dawk li jfasslu l-politiki mhumiex waħedhom — anki ċ-ċittadini mgħarrfa jistgħu jagħmlu differenza.
Il-katini tal-provvista globali jfissru li d-deċiżjonijiet tal-manifatturi, il-bejjiegħa bl-imnut u l-konsumaturi fl-Ewropa jistgħu jħallu impatt sinifikanti fuq il-benessri tannies f’artijiet ‘il bogħod bħal Burkina Faso. Veru li impatti bħal dawn jistgħu jinkludu l-ġenerazzjoni ta’ impjiegi u qligħ, iżda jistgħu jinvolvu wkoll l-użu żejjed ta’ riżorsi limitati tal-ilma u l-ivvalenar tan-nies u l-ekosistemi lokali.
Finalment, il-konsumaturi għandhom is-setgħa li jiddeċiedu. Hekk kif dawk li jfasslu l-politiki jistgħu jiggwidaw il-konsum tagħna billi jinfluwenzaw il-prezzijiet, hekk il-konsumaturi jistgħu jibagħtu sinjali lill-produtturi billi jitolbu qoton imkabbar b’mod sostenibbli. Tajjeb li tirrefletti fuq dan il-punt l-ewwel darba li tmur tixtri par jeans.
For references, please go to https://www.eea.europa.eu/mt/sinjali/signals-2012/artikoli/kif-iggib-il-prezz-2018gust2019 or scan the QR code.
PDF generated on 25 Mar 2023, 06:25 PM
Engineered by: Tim tal-Web tal-EEA
Software updated on 12 March 2023 21:56 from version 23.1.28
Software version: EEA Plone KGS 23.3.11
Dokument ta’ Azzjonijiet
Ikkondividi ma’ oħrajn