Wara investigazzjoni dettaljata, instab li l-marda kienet iċ-Chikungunya, vajrus li jinġarr mill-insetti u li jiġi trasmess lill-bnedmin mill-Aedes jew ‘tiger mosquito’ aktar komuni fl-Afrika u l-Ażja. Is-sors tal-infezzjoni kien ittraċċat f‘raġel li kien qiegħed għal btala fir-reġjun.

Huwa maħsub li r-raġel marid kien diġà infettat qabel ivvjaġġa lejn l-Ewropa iżda mbagħad ingidem minn tiger mosquito fl-Italja. It-tiger mosquito hija vettur jew trasportatur tal‑vajrus u huwa mifhum li l-insett inkwistjoni xerrdet il-vajrus lil persuna oħra fil-villaġġ. Dan wassal għal sensiela ta’ reazzjonijiet, bit-tiger mosquitoes jigdmu nies infettati u jxerrdu l-vajrus sakemm żviluppat epidemija żgħira.

Nisġa ta’ interazzjonijiet

It-tifqigħa taċ-Chikungunya kienet tiddependi fuq nisġa komplikata ta’ interazzjonijiet u kundizzjonijiet li jikxfu wħud mir-riskji għas‑saħħa u l-isfidi li qegħdin niffaċċjaw f’dinja globalizzata. It-turiżmu, it-tibdil fil-klima, il-kummerċ, iċ-ċaqliq tal-ispeċijiet u s-saħħa pubblika lkoll kellhom sehem fis-sitwazzjoni.

Huwa maħsub li t-tiger mosquito ġiet introdotta fl-Ewropa permezz ta’ firxa ta’ prodotti importati – minn pjanti ornamentali bħal ‘lucky bamboo’ sa tajers użati. Il-larva tan-nemusa nstabet f’ħafna partijiet tal-Ewropa, iżda tgħix biss fuq barra f’pajjiżi aktar sħan fin-Nofsinhar, jew fis-serer aktar lejn it Tramuntana – pereżempju fil-Pajjiżi l-Baxxi.

Id-Deni Dengue u d-Deni tal-Punent tan-Nil jinstabu wkoll fl-Ewropa u jiġu trasmessi wkoll minn gidmiet tan-nemusa. Skont iċ-Ċentru Ewropew għall-Prevenzjoni u l-Kontroll tal-Mard (ECDC) fi Stokkolma, l-Isvezja, mill-ewwel tifqigħa kbira fir-Rumanija fl-1996, l-infezzjoni tad-Deni tal-Punent tan-Nil kienet rikonoxxuta bħala kawża ewlenija ta’ tħassib għas-saħħa pubblika fl-Ewropa. Bħalissa ma hija disponibbli ebda tilqima u l-miżuri ta’ prevenzjoni ewlenin huma mmirati biex inaqqsu l-espożizzjoni għall‑gdim tan-nemusa.

Produzzjoni intensiva tal-ikel

Jista’ jkun li aħna qegħdin noħolqu l-kundizzjonijiet meħtieġa għat-tixrid tal-marda infettiva – kundizzjonijiet li qabel ma kinux jeżistu. L-industrijalizzazzjoni tal-produzzjoni tal-ikel, pereżempju, hija kawża għal tħassib ewlieni. Permezz tat-tgħammir intensiv ta’ tip wieħed ta’ annimal, inkunu qegħdin nirriskjaw li nipproduċu ‘monokulturi’ bi ftit varjabbiltà ġenetika. Dawn l-annimali huma suxxettibbli ħafna għal mard li jinħoloq minn iġjene ħażina jew infezzjoni minn annimali selvaġġi, bħal għasafar. Ladarba jkun fil-monokultura, il-mard jista’ jinbidel faċilment u jinxtered saħansitra fost dawk li jaħdmu mal-annimali inkwistjoni. L-użu eċċessiv tal-antibijotiċi sar metodu aċċettat ta’ kumpens għan-nuqqas ta’ reżistenza naturali – prattika li tista’ tikkawża l-problemi tagħha stess.

‘L-agrikoltura effiċjenti moderna, l-istess bħas-saħħa pubblika, tħares lejn ix-xjenza u l-mediċina sabiex tilħaq uħud mid-domandi ta’ dinja globalizzata. Għalkemm ħafna minna bbenifikaw mill-agrikoltura moderna permezz ta’ provvisti tal-ikel irħas u abbundanti, hija tista’ twassal ukoll għal pressjonijiet u problemi mhux previsti,’ jgħid Dr Marc Sprenger, id-Direttur tal‑ECDC.

‘Pereżempju, bħala riżultat tal-użu estensiv tal-antibijotiċi fl-agrikoltura, l-effettività tagħhom tista’ tonqos hekk kif il-bakterja ssir aktar reżistenti, li tista’ potenzjalment tħalli impatt fuq il-bnedmin ukoll,’ jgħid Dr Sprenger.

Il-ħtieġa ta’ stampa sħiħa fl-era tat‑tibdil fil-klima

L-ispeċijiet ġodda u l-mard ġdid li jaslu fl-Ewropa huma biss uħud mill-impatti tat-tibdil fil-klima fuq is-saħħa. Ħafna aktar impatti ambjentali u soċjali jistgħu fl-aħħar mill-aħħar jaffettwaw is‑saħħa tal-bniedem permezz tal-bidliet fil-kwalità u l-kwantità tal-ilma, l-arja u l-ikel, u x-xejriet mibdula tat-temp, l-ekosistemi, l-agrikoltura u l-għajxien.

It-tibdil fil-klima jista’ wkoll jaggrava l-problemi ambjentali eżistenti, bħat-tniġġis tal-arja, u jfixkel il-provvisti sostenibbli tal-ilma u s-servizzi sanitarji.

Il-mewġa ta’ sħana fl-Ewropa fis-sajf tal- 2003, b’lista ta’ mwiet li taqbeż is-70 000 ruħ, enfasizzat il-ħtieġa għall-adattament għal klima li qiegħda tinbidel. L-anzjani u persuni b’mard partikolari huma f’riskju ogħla, u l-gruppi żvantaġġjati tal-popolazzjoni huma aktar vulnerabbli. Fiż-żoni urbani ffullati, bil kisi qawwi tal-ħamrija bil bini u b’uċuh tal-art li jassorbu s-sħana, l-effetti tal-mewġiet tas-sħana jistgħu jiġu aggravati minħabba t-tkessiħ insuffiċjenti bil-lejl u ċ-ċirkolazzjoni ħażina tal-arja.

Għall-popolazzjonijiet fl-UE, il-mortalità ġiet stmata li tiżdied b’1–4 % għal kull żieda ta’ grad fit-temperatura ’l fuq minn punt ta’ cut-off (lokalment speċifiku). Matul is-snin għoxrin ta’ dan is-seklu, iż-żieda stmata fil-mortalità relatata mas-sħana li tirriżulta mit-tibdil previst fil-klima tista’ taqbeż il-25 000 fis-sena, l-aktar fir-reġjuni fiċ-ċentru u fin-Nofsinhar tal-Ewropa.

‘Id-diskussjoni li tgħaqqad is-saħħa, l-użu tal-art, l-agrikoltura, it-turiżmu, il-kummerċ u t-tibdil fil-klima jeħtieġ li tiżviluppa b’mod immaġinattiv. Jista’ jkun li bħalissa m’aħniex qegħdin nagħmlu konnessjoni xierqa bejn is-saħħa pubblika u l-ambjent jew it-tibdil fil-klima,’ jgħid Dr Sprenger.

‘Pereżempju, dan l-aħħar jien żort dipartiment tas-saħħa u staqsejt min kien inkarigat mill‑kwistjonijiet relatati mat-tibdil fil-klima u qaluli li fil-fatt ma kien hemm ħadd. B’dan m’iniex qiegħed ngħaddi ġudizzju fuq xi dipartiment jew awtorità partikolari, iżda fl-istess waqt dan juri li jeħtieġ li nbiddlu l-mod kif naħsbu dwar dawn il-problemi, minħabba li dawn huma kollha konnessi ma’ xulxin,’ jgħid Dr Sprenger.

‘Is-sistemi tas-saħħa pubblika għandhom jibdew jadattaw u jinfetħu għall-possibbiltà ta’ mard ġdid u kundizzjonijiet klimatiċi ġodda. F’mument partikolari, in-nies jistgħu jingħataw dijanjożi ħażina għaliex it-tabib tagħhom ma jkunx familjari ma’ vajrus ġdid. Ħafna pazjenti jkunu jidhru u jinħassu li għandhom vajrus tal‑influwenza. Aħna neħtieġu għodod ġodda sabiex inkunu nistgħu nindirizzaw l-isfidi ġodda bħat-taħriġ, u l-faċilitajiet bħal laboratorji għandhom ikunu flessibbli u adattabbli,’ kompla jgħid.

• Żur is-sit elettroniku tal-ECDC: www.ecdc.europa.eu

• Għal aktar informazzjoni u lista sħiħa tar‑referenzi, irreferi għas-Sinteżi ta’ SOER 2010.