Article

Μια ευρωπαϊκή άποψη για τη βιωσιμότητα

Αλλαγή γλώσσας

Αυτή η ιστοσελίδα έχει περιορισμένη λειτουργικότητα με απενεργοποιημένο javascript . Παρακαλώ βεβαιωθείτε ότι είναι ενεργοποιημένο το javascript στο browser .

Article Δημοσίευση 04/06/2012 Τελευταία τροποποίηση : 17/03/2023

Photo: © Istock

Topics: Αποδοτική χρήση των πόρων και απόβλητα Μέσα πολιτικής

Μέσα από μια σειρά νομοθετικών μέτρων, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής της ΕΕ αποσκοπούν να καταστεί η Ευρώπη πιο «αποδοτική στην αξιοποίηση των πόρων». Αλλά πώς επιτυγχάνει η Ευρώπη την ισορροπία μεταξύ της οικονομίας και της φύσης; Στο πλαίσιο της διάσκεψης Ρίο+20, τι σημαίνει βιωσιμότητα για την ΕΕ και τον αναπτυσσόμενο κόσμο; Ακολουθεί μια άποψη.

Συνέντευξη με τον Gerben-Jan Gerbrandy

Ο Gerben-Jan Gerbrandy είναι μέλος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με την ομάδα της Συμμαχίας Φιλελευθέρων και Δημοκρατών για την Ευρώπη, από το 2009. Είναι πολιτικός από το ολλανδικό φιλελεύθερο κόμμα «Democrats 66».

Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση για το περιβάλλον; Πώς μπορούμε να την αντιμετωπίσουμε;

«Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι η υπερεκμετάλλευση των φυσικών πόρων. Η ανθρώπινη κατανάλωση ξεπερνά τα φυσικά όρια του πλανήτη μας. Ο τρόπος ζωής μας, ειδικότερα ο τρόπος που διαχειριζόμαστε την οικονομία μας, απλώς δεν είναι βιώσιμος.

Ο παγκόσμιος πληθυσμός θα ανέλθει στα εννέα δισεκατομμύρια σε λίγες δεκαετίες και θα χρειάζεται 70 % περισσότερη τροφή. Κατά συνέπεια, μια δεύτερη πρόκληση είναι η ανεύρεση τρόπων για να τραφεί ο αυξανόμενος πληθυσμό μας, όταν ήδη αντιμετωπίζουμε έλλειψη πολλών πόρων.

Για την αντιμετώπιση αυτών των προκλήσεων, πρέπει να προσαρμόσουμε τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας μας. Για παράδειγμα, στις οικονομίες μας δεν δίνεται οικονομική αξία σε έναν μεγάλο αριθμό ωφελειών που λαμβάνουμε δωρεάν. Η αξία του δάσους λαμβάνεται υπόψη όταν αυτό μετατρέπεται σε ξυλεία, αλλά όχι όταν διατηρείται ανέπαφο. Η αξία των φυσικών πόρων θα πρέπει με κάποιο τρόπο να αποτυπώνεται στην οικονομία.»

Μπορούμε πράγματι να αλλάξουμε τα θεμελιώδη στοιχεία της οικονομίας μας;

«Καταβάλλουμε προσπάθειες προς αυτή την κατεύθυνση. Νομίζω ότι βρισκόμαστε πολύ κοντά στην ανεύρεση τρόπων ώστε η πλήρης αξία των φυσικών πόρων να συμπεριληφθεί στην οικονομία.

Αλλά το σημαντικότερο είναι ότι τρεις παράγοντες αποτελούν την κινητήριο δύναμη ώστε η βιομηχανία να γίνει πολύ πιο αποδοτική στην αξιοποίηση των πόρων. Ο πρώτος είναι η έλλειψη πόρων. Είμαστε πραγματικά μάρτυρες αυτού που εγώ ονομάζω «πράσινη βιομηχανική επανάσταση». Η έλλειψη πόρων ωθεί τις εταιρείες να δημιουργήσουν διαδικασίες για την ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση των πόρων ή να αναζητήσουν άλλους τρόπους για την αποδοτική χρήση τους.

Η πίεση των καταναλωτών αποτελεί έναν άλλο παράγοντα. Κοιτάξτε τις διαφημίσεις. Οι μεγάλες αυτοκινητοβιομηχανίες δεν κάνουν πλέον λόγο για την ταχύτητα αλλά για τις περιβαλλοντικές επιδόσεις. Επιπλέον, οι άνθρωποι έχουν πολύ μεγαλύτερη επίγνωση της εικόνας της εταιρείας στην οποία εργάζονται.»

Ένας τρίτος παράγοντας είναι η νομοθεσία. Πρέπει να βελτιώνουμε διαρκώς την περιβαλλοντική νομοθεσία, διότι οι πιέσεις της αγοράς, η έλλειψη πόρων και η πίεση των καταναλωτών δεν μπορούν να επιτύχουν τα πάντα.»

Ποιος είναι ο σημαντικότερος παράγοντας που καθορίζει τις επιλογές των καταναλωτών;

«Είναι σίγουρα η τιμή. Για μεγάλα τμήματα της κοινωνίας, αποτελεί πολυτέλεια η επιλογή βάσει οποιουδήποτε άλλου κριτηρίου εκτός της τιμής. Ωστόσο, οι καταναλωτές μπορούν ακόμη να επιλέγουν να καταναλώνουν εποχιακά και τοπικά προϊόντα διατροφής ή νωπά προϊόντα, και συχνά αυτά να είναι ακόμη φθηνότερα. Υπάρχουν σαφή οφέλη για την υγεία τόσο για τα μεμονωμένα άτομα όσο και για την κοινωνία στο σύνολό της.

Μια πιο βιώσιμη επιλογή εξαρτάται από την υποδομή καθώς και από την ευαισθητοποίηση των πολιτών για τις επιπτώσεις τους στο περιβάλλον. Αν δεν υπάρχει υποδομή δημόσιας συγκοινωνίας, δεν μπορούμε να περιμένουμε από τους ανθρώπους να πάψουν να οδηγούν για να πάνε στην εργασία τους.

Ή στην περίπτωση της νομοθεσίας, αν δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την αξία συγκεκριμένων κανόνων ή νόμων, θα είναι σχεδόν αδύνατο να τους επιβάλουμε. Πρέπει να επιτύχουμε τη συμμετοχή των ανθρώπων και να τους πείσουμε.

Αυτό συχνά απαιτεί τη μετάφραση της επιστημονικής γνώσης σε καθημερινή γλώσσα προς όφελος όχι μόνο των πολιτών αλλά και των υπευθύνων χάραξης πολιτικής.»

Τι θα έκανε τη Διάσκεψη του Ρίο+20 «επιτυχία»;

«Χρειαζόμαστε απτά αποτελέσματα, όπως μια συμφωνία για ένα νέο θεσμικό πλαίσιο ή συγκεκριμένους στόχους για την πράσινη οικονομία. Αλλά, ακόμη και χωρίς απτά αποτελέσματα, η διάσκεψη μπορεί να ασκήσει μεγάλη επιρροή.

Τάσσομαι πολύ υπέρ της δημιουργίας ενός διεθνούς δικαστηρίου για εγκλήματα κατά του περιβάλλοντος ή μιας θεσμικής ρύθμισης που θα αποτρέπει το είδος των αδιεξόδων που βιώσαμε στους τελευταίους γύρους περιβαλλοντικών διαπραγματεύσεων.

Ανεξάρτητα από την πρόοδο που επιτυγχάνεται στη δημιουργία τέτοιων οργάνων, μόνο το γεγονός ότι συζητούμε και προσπαθούμε να βρούμε κοινές λύσεις ήδη αποτελεί ένα τεράστιο βήμα προς τα εμπρός. Μέχρι πρόσφατα, οι παγκόσμιες περιβαλλοντικές διαπραγματεύσεις χώριζαν τον κόσμο στα δύο: στις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες.

Πιστεύω ότι απομακρυνόμαστε από αυτή τη διπολική προσέγγιση. Λόγω της υψηλότερης οικονομικής τους εξάρτησης από φυσικούς πόρους, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες θα είναι μεταξύ των πρώτων που θα επηρεαστούν από την παγκόσμια έλλειψη πόρων. Θα το θεωρήσω μεγάλη επιτυχία αν η Διάσκεψη του Ρίο πείσει πολλούς από αυτούς να προσαρμόσουν περισσότερες βιώσιμες πρακτικές.»

Στο πλαίσιο αυτό, θα μπορούσε η Ευρώπη να βοηθήσει τον αναπτυσσόμενο κόσμο;

«Η έννοια της πράσινης οικονομίας δεν αφορά μόνο τις ανεπτυγμένες χώρες ουσιαστικά έχει μια πιο μακροπρόθεσμη προοπτική. Προς το παρόν, πολλές αναπτυσσόμενες χώρες πωλούν τους φυσικούς πόρους τους σε πολύ χαμηλές τιμές. Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές είναι δελεαστικές, αλλά θα μπορούσαν επίσης να σημαίνουν ότι οι χώρες ξεπουλούν τη μελλοντική ευημερία τους καθώς και την ανάπτυξή τους.

Αλλά νομίζω ότι αυτό αλλάζει. Οι κυβερνήσεις όλο και περισσότερο ανησυχούν για τις μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των εξαγωγών των πόρων. Η βιομηχανία σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες έχει επίσης αρχίσει να επενδύει στη βιωσιμότητα. Όπως συμβαίνει και στον ανεπτυγμένο κόσμο, αντιμετωπίζουν έλλειψη πόρων. Αυτό είναι ένα πολύ ισχυρό οικονομικό κίνητρο για τις εταιρείες παγκοσμίως.

Από την πλευρά μου, νομίζω ότι θα μπορούσαμε να βοηθήσουμε με το άνοιγμα των γεωργικών αγορών μας και επιτρέποντας στις χώρες αυτές να παράγουν μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία. Αυτή τη στιγμή, οι ξένες εταιρείες έρχονται και εξάγουν πόρους και υπάρχει πολύ μικρή οικονομική συμβολή από τον τοπικό πληθυσμό. Η γεωργία γενικά είναι κρίσιμης σημασίας. Αν εξετάσουμε τις μελλοντικές προκλήσεις που συνδέονται με την παγκόσμια παραγωγή τροφίμων, είναι σαφές ότι χρειαζόμαστε περισσότερη τροφή και αυτό απαιτεί την αύξηση της αποδοτικότητας της παραγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες. Η αύξηση της γεωργικής παραγωγής στις αναπτυσσόμενες χώρες θα μειώσει επίσης τις εισαγωγές τροφίμων σε αυτές.»

Ως ευρωπαίος πολίτης, τι σημαίνει για εσάς «βιώσιμος τρόπος ζωής»;

«Σημαίνει μια σειρά από μικρά πράγματα, όπως να φορά κανείς πουλόβερ αντί να ανεβάζει τη θερμοκρασία της θέρμανσης, να χρησιμοποιεί τη δημόσια συγκοινωνία αντί να οδηγεί, και να αποφεύγει να ταξιδεύει αεροπορικώς αν αυτό είναι δυνατόν. Σημαίνει, επίσης, να ευαισθητοποιήσω τα παιδιά μου καθώς και άλλους σχετικά με την έννοια της βιωσιμότητας και τις επιπτώσεις των καθημερινών επιλογών τους.

Δεδομένης της θέσης μου, δεν μπορώ να πω ότι είναι πάντοτε δυνατόν να αποφεύγει κανείς να ταξιδεύει αεροπορικώς. Αλλά γι’ αυτό πρέπει να κάνουμε τις αεροπορικές μεταφορές, όπως και όλες τις μη βιώσιμες συνήθειες κατανάλωσης, πολύ πιο βιώσιμες. Αυτή είναι η πρόκληση της πράσινης οικονομίας.»