Κάνοντας την οικονομία μας οικολογική

Εκ πρώτης όψεως, η μοίρα των απειλούμενων ειδών μπορεί να φαίνεται ότι απέχει παρασάγγας από την οικονομία. Ωστόσο, αν εξετάσουμε προσεκτικά τα δύο θέματα θα διαπιστώσουμε τα κοινά τους στοιχεία. Η «καλή υγεία» των φυσικών συστημάτων αποτελεί προϋπόθεση για την «καλή υγεία» των κοινωνικών και οικονομικών συστημάτων μας. Μπορεί κανείς να πει ότι μια κοινωνία ευημερεί όταν εκτίθεται στη ρύπανση του αέρα και των υδάτων και πλήττεται από σχετικά προβλήματα υγείας; Επίσης, μπορεί μια κοινωνία να «λειτουργεί» εάν ένα μεγάλο ποσοστό των ανθρώπων που την απαρτίζουν είναι άνεργοι ή δεν μπορούν να επιβιώσουν οικονομικά;

Παρά τα κενά και τις αβεβαιότητες στην αντίληψή μας, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο κόσμος μας αλλάζει. Μετά από 10 000 χρόνια σχετικής σταθερότητας, η μέση παγκόσμια θερμοκρασία αυξάνεται. Παρότι οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση μειώνονται, τα ορυκτά καύσιμα απελευθερώνουν μεγαλύτερη ποσότητα αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα από αυτήν που μπορούν να απορροφήσουν η ξηρά και οι ωκεανοί μας. Ορισμένες περιοχές είναι πιο ευάλωτες στις πιθανές επιπτώσεις της μεταβολής του κλίματος και συχνά πρόκειται για τις χώρες που είναι λιγότερο προετοιμασμένες για προσαρμογή στις νέες κλιματικές συνθήκες.

Με περισσότερα από 7 δισεκατομμύρια ανθρώπων να ζούμε στον πλανήτη, είναι σαφές ότι ο άνθρωπος παίζει ρόλο στην καθοδήγηση και την επιτάχυνση αυτής της αλλαγής. Πράγματι, τα τρέχοντα επίπεδα κατανάλωσης και παραγωγής μας μπορεί να βλάπτουν το περιβάλλον σε βαθμό που κινδυνεύουμε να κάνουμε το σπίτι μας μη κατοικήσιμο για πολλά είδη, συμπεριλαμβανομένων και των εαυτών μας. Πολλοί άνθρωποι στις αναπτυσσόμενες χώρες φιλοδοξούν να ζουν με τον ίδιο τρόπο όπως οι άνθρωποι στις ανεπτυγμένες χώρες, κάτι που μπορεί να ασκήσει πρόσθετη πίεση στα φυσικά συστήματα μας.

Χάνουμε την παγκόσμια βιοποικιλότητα με ρυθμό πρωτόγνωρο στην ιστορία. Οι ρυθμοί εξαφάνισης μπορεί να είναι έως και 1 000 φορές μεγαλύτεροι από τον ιστορικό ρυθμό εξαφάνισης. Η καταστροφή των οικοτόπων είναι ένας από τους κύριους λόγους.

Παρότι η συνολική δασική έκταση έχει αυξηθεί στην Ευρώπη τις τελευταίες δεκαετίες, δεν συμβαίνει το ίδιο σε παγκόσμιο επίπεδο. Ο Οργανισμός Τροφίμων και Γεωργίας των Ηνωμένων Εθνών εκτιμά ότι κάθε χρόνο περίπου 13 εκατομμύρια εκτάρια δασών παγκοσμίως (έκταση περίπου ισοδύναμη με το μέγεθος της Ελλάδας) κόβονται και μετατρέπονται σε άλλες χρήσεις γης, όπως για παράδειγμα βόσκηση βοοειδών, εξόρυξη, γεωργία ή αστική ανάπτυξη. Τα δάση δεν είναι τα μόνα οικοσυστήματα που απειλούνται. Πολλοί άλλοι φυσικοί οικότοποι κινδυνεύουν εξαιτίας των ανθρώπινων δραστηριοτήτων.

Η μελλοντική πορεία: πράσινη οικονομία χωρίς αποκλεισμούς

Είναι σαφές ότι οι οικονομικές δραστηριότητές μας απαιτούν φυσικούς πόρους. Αλλά αυτό που θα μπορούσε να εκληφθεί ως δίλημμα, μια επιλογή μεταξύ της διατήρησης του περιβάλλοντος και την ανάπτυξη της οικονομίας, είναι πράγματι παραπλανητικό. Σε μακροπρόθεσμη βάση, η οικονομική και η κοινωνική ανάπτυξη απαιτούν τη βιώσιμη διαχείριση των φυσικών πόρων.

Στα τέλη του 2011, ένας στους δέκα ανθρώπους στην Ευρωπαϊκή Ένωση ήταν άνεργος. Η συγκεκριμένη αναλογία αντιστοιχούσε σε πάνω από έναν στους πέντε για τους νέους. Η ανεργία ασκεί σοβαρές πιέσεις σε ανθρώπους, οικογένειες και στην κοινωνία στο σύνολό της. Σχεδόν το ένα τέταρτο του πληθυσμού της ΕΕ ήταν στο όριο της φτώχειας ή του κοινωνικού αποκλεισμού το 2010. Τα παγκόσμια ποσοστά φτώχειας είναι ακόμη υψηλότερα.

Η αλλαγή στον τρόπο που ζούμε, παράγουμε και καταναλώνουμε πραγματικά ανοίγει έναν νέο ορίζοντα ευκαιριών. Τα Σήματα 2012 θα σας παρουσιάσουν μια εικόνα του πού βρισκόμαστε σήμερα, ακριβώς 20 χρόνια μετά τη Συνάντηση Κορυφής της Γης του 1992 στο Ρίο ντε Τζανέιρο της Βραζιλίας. Θα εξετάσουν τη σύνδεση οικονομίας και περιβάλλοντος και τους λόγους για τους οποίους η οικονομία μας πρέπει να μετατραπεί σε «πράσινη» οικονομία. Επίσης, θα σας δώσουν μια ιδέα για τη μεγάλη ποικιλία διαθέσιμων ευκαιριών.

Δεν υπάρχει μία συγκεκριμένη λύση που θα μας βοηθήσει να κάνουμε μια γρήγορη μετάβαση ή που να είναι κατάλληλη για κάθε περίπτωση. Πέραν των κοινών συνολικών στόχων για την αποτελεσματική διαχείριση των αποβλήτων, η διαχείριση των αποβλήτων στη Γροιλανδία μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσει μια εντελώς διαφορετική πραγματικότητα από ότι η διαχείριση των αποβλήτων στο Λουξεμβούργο.

Ο χρόνος παίζει καίριο ρόλο. Σήμερα, χρειαζόμαστε λύσεις που να ανταποκρίνονται στα εν λόγω περιβαλλοντικά προβλήματα χρησιμοποιώντας τη σημερινή τεχνολογία, λαμβάνοντας υπόψη ότι οι πολιτικές και οι επιχειρηματικές αποφάσεις μας θα πρέπει να βελτιώνονται και να προσαρμόζονται διαρκώς ώστε να συμβαδίζουν με την αυξανόμενη αντίληψή μας για το περιβάλλον και τις τεχνολογικές εξελίξεις. Αλλά ήδη υπάρχουν πολλές διαθέσιμες λύσεις. Και πρόκειται να υπάρξουν πολύ περισσότερες.

Τελικά, θα πρόκειται για ένα ζήτημα επιλογών, πολιτικών επιλογών, επιχειρηματικών επιλογών και επιλογών των καταναλωτών. Αλλά πώς κάνουμε την καλύτερη επιλογή;

Διαθέτουμε τις πληροφορίες και τα εργαλεία που χρειαζόμαστε για να χαράξουμε κατάλληλες πολιτικές; Εξετάζουμε το ζήτημα στο «σωστό» επίπεδο; Έχουμε τα «σωστά» κίνητρα ή τα μηνύματα της αγοράς ώστε να επενδύουμε σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας; Υπάρχουν οι «σωστές» πληροφορίες ή ετικέτες στα αγαθά που αγοράζουμε ώστε να μπορούμε να επιλέξουμε την πιο οικολογική εναλλακτική λύση;

Ό,τι γνωρίζουμε και το πότε αποκτούμε αυτή τη γνώση θα συμβάλει στο να βοηθήσουμε διάφορες κοινότητες να κάνουν τις «σωστές» επιλογές. Τελικά, η γνώση θα μας δώσει τη δυνατότητα να βρούμε λύσεις και να δημιουργήσουμε νέες ευκαιρίες μέσω της ανταλλαγής τους με άλλους.