Μαζί μπορούμε να πάμε μπροστά: χτίζοντας έναν βιώσιμο πλανήτη μετά το σοκ του κορονοϊού

Δυστυχώς, οι θάνατοι που σχετίζονται με τον κορονοϊό έχουν ξεπεράσει τις 400.000 και συνεχίζουν την ανοδική τους πορεία, σε κάποιες περιοχές ομολογουμένως ταχύτερα απ' ό,τι σε άλλες. Το συνολικό κόστος και οι κίνδυνοι που συνδέονται με τον COVID-19 είναι πραγματικότητα και απαιτούν παγκόσμια δράση και αλληλεγγύη.

Για την ανάσχεση της εξάπλωσης του ιού, πολλές χώρες, μεταξύ των οποίων και όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ, επέβαλαν αυστηρά περιοριστικά μέτρα. Κάποιες χώρες πέτυχαν να μειώσουν τα ποσοστά μετάδοσης του ιού και αρχίζουν να αίρουν τα περιοριστικά μέτρα με προσοχή. Έπειτα από αυτούς τους πρώτους μήνες που η έμφαση δόθηκε στις επείγουσες υγειονομικές επιπτώσεις και στην εξεύρεση λύσεων, κατέστη απολύτως σαφές ότι η πανδημία έχει και σοβαρές οικονομικές επιπτώσεις που θα γίνονται αισθητές για χρόνια στο μέλλον. Οι κυβερνήσεις διαθέτουν δημόσια κονδύλια για να μετριάσουν τις χειρότερες επιπτώσεις και να τονώσουν την οικονομία. Τα κονδύλια αυτά άραγε θα χρησιμοποιηθούν για την επάνοδο στον κόσμο που γνωρίζαμε πριν από τον κορονοϊό ή για την οικοδόμηση ενός βιώσιμου και δίκαιου κόσμου;

Το σχέδιο ανάκαμψης για την Ευρώπη επιβεβαιώνει την πορεία προς τη βιωσιμότητα

Η Ευρώπη έχει κάνει μια ξεκάθαρη επιλογή: πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική Ευρώπη. Στην ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε ήδη προτείνει ένα φιλόδοξο και δίκαιο πρόγραμμα μετάβασης προς τη μακροπρόθεσμη βιωσιμότητα, με επίκεντρο το ενδιαφέρον για το περιβάλλον και το κλίμα. Για την υλοποίηση αυτού του οράματος έχουν προταθεί πρόσφατα σημαντικές δέσμες μέτρων πολιτικής, όπως οι στρατηγικές για τη βιοποικιλότητα και το σύστημα τροφίμων (από το αγρόκτημα στο πιάτο).

"Η Ευρώπη έχει κάνει μια ξεκάθαρη επιλογή: πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική Ευρώπη".

 

Οι προτεραιότητες αυτές αντικατοπτρίζονται σαφώς και στην πρόταση για τον πολυετή προϋπολογισμό της ΕΕ, ύψους 1,1 τρισεκατομμυρίου ευρώ, για την περίοδο 2021-2027. Στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης από την παρούσα οικονομική κρίση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε πρόσφατα ένα νέο, πρόσθετο χρηματοδοτικό μέσο, το Next Generation EU (EE-Επόμενη Γενιά), ύψους 750 δισεκατομμυρίων ευρώ. Στο πλαίσιο σαφώς προσδιορισμένων στόχων πολιτικής, τα κονδύλια αυτά μπορούν να συμβάλουν στον μετασχηματισμό της ευρωπαϊκής οικονομίας επιτυγχάνοντας τόσο την κλιματική ουδετερότητα και βιωσιμότητα όσο και την αντιμετώπιση των κοινωνικών ανισοτήτων.

Η γνώση αποκτά ζωτικό ρόλο καθ' όλη τη διάρκεια της μετάβασης ώστε να διασφαλιστεί πως τα κονδύλια αυτά θα διατίθενται σε συνεκτικές δράσεις που θα οδηγήσουν στην πραγματοποίηση του κοινού οράματος.

Αυξάνονται οι γνώσεις στις οποίες βασίζονται οι αποφάσεις για τη μετάβαση

Η παγκόσμια κοινότητα θα χρειαστεί χρόνια, αν όχι δεκαετίες, για να διαπιστώσει και να αποτιμήσει την πλήρη έκταση αυτής της κρίσης, από τις δημογραφικές μεταβολές και τις ανισότητες έως τις τάσεις χρήσης των πόρων και εκπομπής ρύπων. Υπάρχουν ωστόσο ήδη κάποιες ενδείξεις για πιθανές περιβαλλοντικές συνέπειες των μέτρων που ελήφθησαν για τον κορονοϊό τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.

Μια από τις πρώτες μετρήσιμες συνέπειες των μέτρων για τον κορονοϊό ήταν η ορατή βελτίωση της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα. Εξαιτίας της μείωσης της κυκλοφορίας οχημάτων, σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις στις οποίες επιβλήθηκαν περιοριστικά μέτρα, παρατηρήθηκε μείωση κάποιων βασικών αέριων ρύπων. Για να γίνει κατανοητή η έκταση αυτής της βελτίωσης, ο ΕΟΠ παρακολουθεί τις μέσες συγκεντρώσεις διοξειδίου του αζώτου σε εβδομαδιαία βάση και διαπιστώνει ότι, σε κάποιες πόλεις, οι συγκεντρώσεις ήταν περισσότερο από 50% χαμηλότερες σε σύγκριση με τις αντίστοιχες την ίδια εβδομάδα το 2019. Αναμενόμενη είναι επίσης η μείωση της ηχορύπανσης από τις οδικές μεταφορές. Ωστόσο, καθώς ανακάμπτει η οικονομική δραστηριότητα, οι βελτιώσεις αυτές πιθανότατα θα αναστραφούν.

Η μειωμένη οικονομική δραστηριότητα είναι επίσης πιθανόν να επιφέρει χαμηλότερες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το 2020. Πλήρης εκτίμηση με βάση συγκεκριμένα δεδομένα θα είναι διαθέσιμη στα τέλη του 2021. Όπως και με την ποιότητα του αέρα, η δραστική μείωση των εκπομπών ασφαλώς θα ανατραπεί με την ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας.

Αναφέρεται παγκοσμίως ότι η άγρια πανίδα ανακαταλαμβάνει εν μέρει έδαφος εξαιτίας της μικρότερης όχλησης από τις ανθρώπινες δραστηριότητες, καθώς και ότι περισσότερα πλαστικά μιας χρήσης καταλήγουν στο περιβάλλον. Οι ερευνητές και οι δημόσιες αρχές σε ολόκληρη την Ευρώπη, αλλά και διεθνώς, αναπτύσσουν πρωτοβουλίες για τον εντοπισμό και την επαλήθευση των τάσεων αυτών.

Για να εξασφαλίσουμε ότι συνεχίζουμε να κινούμαστε προς μια κλιματικά ουδέτερη και βιώσιμη ήπειρο, αλλά και προς έναν κλιματικά ουδέτερο και βιώσιμο πλανήτη, θα συνεχίσουμε να δημοσιεύουμε τις αυξανόμενες γνώσεις που συσσωρεύουν ο ΕΟΠ και οι εταίροι μας και να παρέχουμε τη δυνατότητα για έναν εμπεριστατωμένο δημόσιο διάλογο μέσα από τον νέο διαδικτυακό μας κόμβο, τον: Post-Corona Planet.

Ένας πλανήτης, μια κοινότητα

Περνάμε δύσκολες στιγμές. Όλα γύρω μας αλλάζουν με πρωτόγνωρο ρυθμό σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα –οι κοινωνικές επαφές, η εργασιακή ζωή, η εκπαίδευση, οι διακοπές, οι ευκαιρίες απασχόλησης και η ψηφιακή διασύνδεση. Το μέλλον μας εγκυμονεί επίσης πολλές αβεβαιότητες. Ωστόσο, στους δύσκολους αυτούς καιρούς, δεν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ την εντυπωσιακή δύναμη, ανθεκτικότητα και αλληλεγγύη που επιδείξαμε ως άτομα, οικογένειες και ως μέλη μιας παγκόσμιας κοινότητας. Μαζί μπορούμε να αναλάβουμε δράση, να καινοτομήσουμε, να προσαρμοστούμε και να προχωρήσουμε μπροστά. Και αυτό θα πρέπει να γίνει με βιώσιμο τρόπο.