Over het stadsmilieu

Stedelijke ontwikkeling heeft een sterke Europese dimensie. Steden reageren met en beïnvloeden het omliggende land en hebben daardoor invloed op het milieu van een veel ruimer gebied. De ontwikkeling van steden worden ook gestuurd door externe factoren als demografische veranderingen, de behoefte aan mobiliteit, globalisering en klimaatverandering. Kleiner wordende huishoudens en een vergrijzende bevolking zullen de druk op het milieu de komende decennia doen toenemen. De verdere ontwikkeling van informatie, communicatiediensten en technologie leidt tot nieuwe belangrijke, kwalitatieve veranderingen in stedelijke systemen.

Steden en gemeenten werken als motoren voor vooruitgang en sturen vaak veel van onze culturele, intellectuele, educatieve en technologische prestaties en innovaties. De hedendaagse trend richting een nieuwe, dunbevolkte stedelijke ontwikkeling leidt echter tot een toename in de consumptie van energie, hulpbronnen, transport en land. De uitstoot van broeikasgassen en lucht- en geluidsvervuiling nemen daardoor toe tot niveaus die de wettelijke of aanbevolen limieten voor de menselijke veiligheid vaak te boven gaan.

Algehele consumptie, energieverbruik, waterverbruik en afvalproductie gaan gelijk op met een groeiend aantal stedelijke huishoudens. Het EMA-rapport over stadsuitbreiding toont aan dat meer dan een kwart van het grondgebied van de Europese Unie direct is beïnvloed door stedelijk landgebruik: tussen 1990 en 2000 is een gebied vijf maal zo groot als dat van Groot-Londen benut voor stadsuitbreiding. Deze uitbreiding heeft voornamelijk plaats gehad op voormalige landbouwgrond, wat heeft geresulteerd in het verloren gaan van belangrijke ecosysteemdiensten, zoals voedselproductie, bescherming tegen overstromingen en biodiversiteit.

Het conceptecologische voetafdruk geeft aan hoeveel land- en watergebied een individu, stad of land nodig heeft om de hulpbronnen te produceren die door dat individu, die stad of dat land worden verbruikt en het afval te absorberen dat wordt geproduceerd. De ecologische voetafdruk van Groot-Londen bijvoorbeeld, is 293 keer diens eigen gebied, twee keer de grootte van het Verenigd Koninkrijk.

Het rapport over luchtverontreiniging in Europa in de periode 1990–2004 heeft aangetoond dat, ondanks emissiereducties, hoge concentraties fijne zwevende deeltjes en ozon op grondniveau nog steeds problemen veroorzaken in veel steden en omliggende gebieden. Fijne zwevende deeltjes worden nu algemeen erkend als belangrijkste bedreiging van de menselijke gezondheid door luchtvervuiling. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) schat dat ongeveer 100.000 sterfgevallen per jaar kunnen worden gekoppeld aan verontreiniging van omgevingslucht in steden in Europa. De levensverwachting wordt hierdoor gemiddeld met een jaar bekort.

Een belangrijke oorzaak van luchtverontreining en geluidsproblemen wordt gevormd door de toename van gemotoriseerd verkeer, wat ook leidt tot een beperking van de beschikbare groene en stille ruimte in stadscentra. Dit maakt dat mensen wegtrekken uit de steden om zich te vestigen in de buitenwijken en het achterland. De nieuwe, dunbevolkte stedelijke gebieden veroorzaken een groei in het gebruik van individueel vervoer waardoor bestaande problemen worden verergerd.