Σχετικά με τα σενάρια και τις μελέτες προοπτικών

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες, οι διεθνείς οργανισμοί, οι κυβερνήσεις, οι εταιρείες και οι μη κυβερνητικές οργανώσεις έχουν επιδοθεί σε μελέτες προοπτικών, όπως τα σενάρια και οι προβλέψεις.

Τα μακροπρόθεσμα σενάρια της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (ΔΕΚΑ) σχετικά με τις εκπομπές ρύπων είναι γνωστά. Έχουν χρησιμοποιηθεί ευρέως για την ανάλυση της αλλαγής του κλίματος, των επιπτώσεών της και των επιλογών μετριασμού της καθώς και για την υποστήριξη των διεθνών διαπραγματεύσεων κατά τη θέση των μακροπρόθεσμων στόχων.

Ένα άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα Εκτίμηση Οικοσυστήματος της Χιλιετίας (Millennium Ecosystem Assessment), στο πλαίσιο του οποίου έχουν αναπτυχθεί σενάρια για την ανάλυση των αποτελεσμάτων για τις υπηρεσίες των παγκόσμιων οικοσυστημάτων σε διάφορες μελλοντικές καταστάσεις. Το Πρόγραμμα των Ηνωμένων Εθνών για το περιβάλλον (UNEP) χρησιμοποιεί σενάρια παγκόσμιας περιβαλλοντικές πρόβλεψης, για την πλαισίωση των μακροπρόθεσμων αναλύσεών του. Μεγάλοι διεθνείς οργανισμοί, όπως η Διεθνής Τράπεζα, ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας και ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) επίσης δημοσιεύουν συχνά μακροπρόθεσμες προβλέψεις και αναλύσεις.

Για την ανάλυση του μέλλοντος δεν υπάρχει σίγουρη συνταγή. Μπορεί να γίνει με καθαρά ποσοτικό τρόπο, λαμβάνοντας δεδομένα και (μαθηματικά) μοντέλα για την προβολή των μελλοντικών τάσεων και την ανάλυση της αβεβαιότητάς τους (γνωστή και ως ανάλυση πρόβλεψης), μπορεί να συνδυάζει ποσοτική με ποιοτική ανάλυση με τη μορφή κειμένων, διαγραμμάτων και εικόνων ή μπορεί να βασίζεται αποκλειστικά σε ποιοτικές αναλύσεις.

Όταν αναλογίζεται κανείς το μέλλον πρέπει να σκέφτεται με εναλλακτικές. Το μέλλον είναι γεμάτο αβεβαιότητα και πολλά μπορεί να συμβούν. Τα σενάρια είναι ισχυρά εργαλεία από αυτή την άποψη, καθώς μας βοηθούν να σκεφτόμαστε εκτός πλαισίου. Τα σενάρια δεν είναι ούτε προβλέψεις, ούτε προγνώσεις. Είναι εύλογες περιγραφές του τρόπου με τον οποίο μπορεί να εξελιχθεί το μέλλον σε σχέση με τους οργανισμούς, τα ζητήματα τα έθνη ή ακόμη και τον κόσμο μας, βάσει προτάσεων του τύπου "εάν...τότε...". Ένα τυπικό περιβαλλοντικό σενάριο περιλαμβάνει μια αναπαράσταση της αρχικής κατάστασης και μια ιστορία που περιγράφει τις βασικές κινητήριες δυνάμεις και τις αλλαγές που παρέχουν μια εικόνα του μέλλοντος.

Για παράδειγμα, τα σενάρια PRELUDE του ΕΟΠ μας βοηθούν κατά την επανεξέταση των σημερινών προσεγγίσεων της βιοποικιλότητας και της προστασίας του τοπίου. Αναδεικνύουν μια σειρά παραγόντων που θα μπορούσαν να θέσουν σε κίνδυνο την αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα, μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα, όπως π.χ. οι δημογραφικές και οι κλιματικές αλλαγές.